Wycena przedsiębiorstw polega na ustaleniu wartości spółki. Funkcjonuje jako końcowy etap analizy fundamentalnej, a zarazem stanowi jej podstawę. Wycena firmy jest złożonym procesem, który wymaga zastosowania odpowiednich metod. Wybór konkretnego sposobu przeprowadzenia działań w tym zakresie zależy od kilku czynników, z których najważniejszym są przyjęte założenia poznawcze. Trzy główne metody wyceny firm to majątkowe, dochodowe oraz mieszane.
Majątkowe metody wyceny przedsiębiorstw
Do majątkowych metod wyceny przedsiębiorstw zaliczają się metody, które pomagają w ustaleniu ogólnej wartości danego podmiotu na rynku. Ich istotą jest przedstawienie wartości wyrażonej w ustalonych jednostkach pieniężnych, w oparciu o określone ceny, analizy oraz reguły. Metody majątkowe znajdują zastosowanie przede wszystkim przy okazji zmiany prawnej formy działalności przedsiębiorstwa, a także modyfikacji stosunków jego użytkowania - np. w oparciu o dzierżawę czy leasing. Rozwiązanie to praktykowane jest również w przypadku występowania wewnętrznych nieporozumień lub rozliczeń oraz stanowi nieodłączny element procesów łączenia i podziału firmy. W metodach majątkowych szacowana jest podstawowa wartość majątkowa przedsiębiorstwa, czyli suma nakładów przekazanych na jego utworzenie - pieniędzy, środków rzeczowych oraz pracy. Wycenę tego typu przeprowadza się w celach doradczych, mediacyjnych, komunikacyjnych lub argumentacyjnych.
Dochodowe metody wyceny przedsiębiorstw
Dochodowa wycena wartości spółek znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy wartość przedsiębiorstwa jest ściśle uzależniona od posiadanej przez niego zdolności do osiągania określonych korzyści finansowych oraz ich rodzaju uzyskiwanego przez właściciela. Wpływa na to suma wszystkich przewidywanych dochodów finansowych, które wyliczone są w danym momencie. W początkowej fazie analizy przyjmuje się zakładane, konkretne wartości przychodów firmy oraz horyzont czasowy, w którym dana spółka będzie w stanie osiągnąć takie dochody. Dochodowe metody wyceny przedsiębiorstw uznawane są za najbardziej precyzyjne, ponieważ bezpośrednio wiążą wartość spółki z osiąganymi przez nią dochodami. W zależności od podejścia, występuje kilka wariantów pozwalających na ustalenie powiązań między wartością firmy a jej dochodami. Do metod dochodowych zalicza się dwie grupy, czyli konwencjonalne oraz niekonwencjonalne. Do pierwszej z nich należą zdyskontowanie przepływów pieniężnych, zysków oraz dywidend, natomiast do drugiej - wyceny w oparciu o zysk rezydualny, skorygowaną wartość bieżącą, wycenę przedsiębiorstw nierentownych oraz zdyskontowanie przepływów pieniężnych z uwzględnieniem rzeczywistych opcji.
Mieszane metody wyceny przedsiębiorstw
Celem stosowania mieszanych metod wyceny przedsiębiorstw jest odpowiednie powiązanie metod majątkowych z dochodowymi. Wynika to z faktu, że na wartość spółki w równym stopniu wpływa jej majątek oraz zdolność do generowania dochodów. Według podstawowej klasyfikacji, metody mieszane mogą się opierać na aktywach oraz stopie pomnażania wartości, bądź też wartości netto oraz tzw. goodwill - dodatniej wartości firmy. Do tej drugiej grupy należy np. metoda niemiecka, zwana również berlińską lub metodą Schmalenbacha. W tym przypadku za wartość przedsiębiorstwa przyjmuje się średnią arytmetyczną, wyliczoną z wartości majątku firmy oraz wartości dochodowej odpowiadającej rencie wieczystej. Metoda ta znajduje zastosowanie wówczas, gdy wartość wyceny majątkowej jest niższa od wartości wyceny dochodowej. Taka cecha jest dość specyficzna dla spółek, które posiadają dobrą kondycję finansową oraz duży potencjał rozwojowy na przyszłość. Zmodyfikowana wersja metody niemieckiej to szwajcarska metoda wyceny, stanowiąca jej udoskonalenie. W tym przypadku szczególny nacisk położny jest na uzależnienie wartości firmy od jej zdolności do osiągania zysków w przyszłości. W metodzie szwajcarskiej średnią arytmetyczną zastępuje się średnią ważoną, z czego 1/3 wagi dotyczy wartości bilansowej firmy, a 2/3 wartości dochodowej.
