Dziś rocznica wybuchu Powstania Listopadowego. Pułk z Kutna zachwycił Warszawę!

Główną przyczyną wybuchu powstania listopadowego było nieprzestrzeganie przez carów Imperium Rosyjskiego postanowień konstytucji z 1815 roku. Aleksander I w 1819 roku zniósł wolność prasy i wprowadził cenzurę prewencyjną.

Informacja o wybuchu powstania dotarła do Kutna 3 grudnia 1830 roku. Komisja Województwa Mazowieckiego, za pośrednictwem specjalnych kurierów wysłała w teren odpowiednie informacje i rozkazy. Burmistrzom miast, w tym również i burmistrzowi Kutna Rafałowi Estkowskiemu, polecono w ciągu trzech dni uformować Straż Bezpieczeństwa. Na terenie województwa mazowieckiego całą akcję koordynował Wincenty Dobiecki za pomocą komisarzy obwodowych. W powiecie orłowskim, którego stolicą było Kutno, komisarzem obwodowym został Michał Walewski. Jednocześnie komisarze obwodowi otrzymali polecenie wydania rozkazu powrotu do armii wszystkim zdymisjonowanym żołnierzom z Wojska Polskiego.

9 grudnia odbyło się w Kutnie zebranie obywateli, na którym postanowiono, że z każdych 14 gospodarstw w ciągu 12 dni zostanie umundurowany i uzbrojony jeden ochotnik. Uzbrojenie stanowić miała lanca bądź pika, pałasz i pistolet. Podpisy pod odpowiednim postanowieniem złożyło 64 obywateli Kutna. Punkty werbunkowy zorganizowano się w Kutnie, a całą akcję początkowo koordynował ppłk Klemens Cielecki, po nim zaś Maciej Walewski. Nadzór nad formowaniem pułku w Kutnie powierzono specjalnemu komitetowi w składzie: ppłk K. Cielecki, sędzia Czajkowski, poseł Jan Bardziński i Konstanty Małachowski. Delegacja przedstawicieli powiatu orłowskiego i gostynińskiego udała się do Warszawy w celu zakomunikowania Rządowi Tymczasowemu podjętych działań Inicjatywna znalazła uznanie w oczach Rządu, natomiast dyktator powstania Józef Chłopicki zachował wobec niej pewną rezerwę.

W początkach stycznia 1931 roku 2 pułk Mazurów formowany w Kutnie, Gostyninie i Orłowie liczył 372 kawalerzystów, a 28 stycznia już 613. Środki finansowe na formowanie pułku pochodziły z licznych, dobrowolnych składek mieszkańców. Do dnia 9 stycznia 1831 roku zebrano na ten cel ponad 14 tys. zł. Antoni Gliszczyński, ówczesny właściciel Kutna, dostarczył 17 uzbrojonych i umundurowanych jeźdźców.

Pułk osiągnął gotowość bojową na początku lutego 1831 roku i opuścił Kutno, udając się do Warszawy, gdzie budził podziw i uznanie mieszkańców stolicy. Dowódcą pułku był wówczas, płk Dominik Terlecki. W Kutnie pozostawiono, jako rezerwę 60 kawalerzystów. Środki na formowanie ochotniczego pułku pochodziły od mieszkańców miast i właścicieli ziemskich.

Oficjalna mobilizacja wojska ogłoszona została przez Rząd Tymczasowy w Warszawie dopiero 13 grudnia. Zobowiązano w niej komendantów poszczególnych obwodów do zapewnienia środków finansowych na tworzenie jednostek wojskowych. W Kutnie nie przeprowadzano tej rekrutacji, z powodu formowania się pułku Mazurów. Ograniczono się jedynie do zbierania dodatkowych środków finansowych