Sprawdź, które badania zrobią ci za darmo! NFZ pokrywa koszty

Zakres badań finansowanych przez NFZ w bieżącym roku objął wiele kluczowych procedur diagnostycznych. Wśród nich znalazły się rezonans magnetyczny (MRI), tomografia komputerowa (TK), badania endoskopowe, takie jak gastroskopia i kolonoskopia, a także testy hormonalne i genetyczne. Dzięki refundacji pacjenci nie tylko mogą uniknąć wysokich kosztów, ale zyskują też dostęp do nowoczesnej technologii, która często decyduje o skuteczności diagnozy.

Wśród najbardziej kosztownych badań znajdują się między innymi:

• PET-CT (pozytonowa tomografia emisyjna z tomografią komputerową) – zaawansowane badanie obrazowe, wykorzystywane głównie w onkologii, które pozwala na wczesne wykrycie zmian nowotworowych oraz ocenę skuteczności terapii. Jak zauważono, „do najdroższych i zarazem najdokładniejszych należy PET-CT, wykorzystywane głównie w diagnostyce onkologicznej – jego koszt prywatny to nawet 8000 zł”.
• MRI i TK – refundowane są na podstawie skierowania od lekarza specjalisty. Są to podstawowe badania stosowane w neurologii, ortopedii czy onkologii. „MRI i TK są refundowane na podstawie skierowania od specjalisty”.
• Kolonoskopia – niezwykle istotna w profilaktyce raka jelita grubego, jest dostępna bez skierowania dla osób w wieku 50–75 lat. „Kolonoskopia w ramach programu przesiewowego przysługuje bez skierowania osobom w wieku 50–75 lat”.
• Gastroskopia – badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego, które można wykonać na podstawie skierowania, również od lekarza rodzinnego. „Gastroskopia – na podstawie skierowania, także od lekarza POZ”.
• Badania hormonalne i genetyczne – ich refundacja zależy od wskazań medycznych i najczęściej dotyczy pacjentów z podejrzeniem chorób endokrynologicznych, niepłodności czy dziedzicznych mutacji genetycznych. „Zakres refundacji badań genetycznych i hormonalnych zależy od wskazań medycznych”.

Jak skorzystać z refundacji?

Choć możliwość wykonania badań bez opłat wydaje się atrakcyjna, obowiązują konkretne procedury, których należy przestrzegać. Przede wszystkim konieczne jest posiadanie ważnego ubezpieczenia zdrowotnego. Niezbędne jest również e-skierowanie – a więc skierowanie wystawione przez lekarza (najczęściej specjalistę) w formie elektronicznej. Tylko w przypadku kolonoskopii wykonywanej w ramach programu przesiewowego możliwe jest ominięcie tego kroku.

W dalszej kolejności należy zarejestrować się w placówce mającej umowę z NFZ. Warto sprawdzić, czy dany szpital lub przychodnia dysponuje odpowiednim sprzętem oraz terminami badań. „Aby skorzystać z refundacji, trzeba mieć ważne ubezpieczenie zdrowotne, skierowanie od lekarza (w przypadku badań takich jak MRI, TK czy PET-CT – od specjalisty), e-skierowanie i rejestrację w placówce z kontraktem NFZ”.

Kolejki i ograniczenia systemowe

Nawet najbardziej rozbudowana lista refundowanych badań nie rozwiązuje wszystkich problemów systemu ochrony zdrowia. Jednym z największych wyzwań pozostaje długość oczekiwania na wykonanie badania. Szczególnie rezonans magnetyczny, pomimo swojej dostępności, wiąże się z długim czasem oczekiwania. Dane z ubiegłego roku pokazują, że średni czas oczekiwania wynosił ponad 90 dni. W bieżącym roku sytuacja poprawiła się głównie w dużych aglomeracjach, jednak w mniejszych miastach i powiatach problem wciąż istnieje. „Czas oczekiwania na refundowane badania diagnostyczne nadal stanowi wyzwanie. W 2024 r. na rezonans magnetyczny czekało się średnio ponad 90 dni, a w 2025 r. sytuacja poprawiła się głównie w większych miastach. W mniejszych ośrodkach czas oczekiwania wciąż przekracza trzy miesiące”.

Szansa na profilaktykę: programy dla każdego

Oprócz pojedynczych badań refundowanych na podstawie skierowań, NFZ prowadzi także specjalne programy profilaktyczne. Jednym z nich jest program „Profilaktyka 40 PLUS”. Obejmuje on osoby, które ukończyły 40. rok życia, i daje im możliwość bezpłatnego wykonania szeregu badań podstawowych oraz specjalistycznych, m.in. morfologii, poziomu glukozy, cholesterolu czy testów sprawdzających funkcje wątroby i nerek.

„NFZ oferuje również programy profilaktyczne, takie jak Profilaktyka 40 PLUS, który umożliwia wykonanie bezpłatnych badań diagnostycznych dla osób powyżej 40. roku życia”. Program ten został przedłużony i „potrwa do 30 kwietnia 2025 roku”.

Dzięki tego typu inicjatywom wielu Polaków może uzyskać dostęp do wczesnej diagnostyki chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie czy choroby nowotworowe, zanim rozwiną się one do stadium wymagającego intensywnego leczenia.

Edukacja pacjenta i rola lekarza POZ

W dobie łatwego dostępu do informacji szczególne znaczenie zyskuje świadomość pacjentów. Wiedza na temat dostępnych badań i możliwości ich wykonania bez opłat często decyduje o tym, czy ktoś zdecyduje się skorzystać z usług publicznej służby zdrowia. Dużą rolę w procesie informowania pełnią lekarze pierwszego kontaktu. To oni, w ramach konsultacji w podstawowej opiece zdrowotnej, wystawiają skierowania, udzielają porad i zachęcają do udziału w programach profilaktycznych. Odpowiednia współpraca pacjenta z lekarzem POZ zwiększa szanse na szybką diagnostykę i rozpoczęcie leczenia.