Czy pracodawca może skrócić urlop?

Temat urlopu wypoczynkowego jest szczegółowo wyjaśniany w zapisach polskiego prawa. Już nawet w samej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w art. 66 ust. 2 można przeczytać, że:

,,Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa.”

Przepisy mówiące o prawie do urlopu znaleźć można też w Kodeksie Pracy w art. 14:

,,Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.”

oraz w art. 152:

,,§ 1. Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej „urlopem”.

• 2. Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.”

Każdy adwokat potwierdzi, że urlopy udzielane są przez pracodawcę zgodnie z planem urlopów ustalonym przez pracodawcę lub na podstawie indywidualnych uzgodnień z pracownikiem. Po uzgodnieniu urlopu ani pracownik, ani pracodawca nie mogą swobodnie zmieniać uzgodnionej daty początku i końca urlopu. Nie jest to jednak zupełnie niemożliwe, a zmiana terminu zaplanowanego urlopu może wystąpić w dwóch przypadkach - z decyzji pracownika lub pracodawcy.

Zmiana terminu urlopu przez pracownika

Przypadek pierwszy to zmiana terminu urlopu na wniosek samego pracownika. Wniosek ten, co do zasady, powinien być uzasadniony ważnymi przyczynami, takimi jak na przykład: konieczność opieki nad chorym członkiem rodziny, nieuzyskanie przez partnera urlopu w tym samym terminie, klęska żywiołowa uniemożliwiająca skorzystanie z urlopu lub  inna sytuacja kryzysowa. Zgoda na przesunięcie urlopu zależy wtedy od decyzji pracodawcy i uzależniona jest od tego, czy uzna on, że argumenty przedstawione przez pracownika są wystarczające. Niejeden adwokat podkreśla jednak, że w praktyce podmioty zatrudniające zazwyczaj godzą się na przesunięcie wcześniej ustalonego urlopu nawet z mało ważnych przyczyn, oczywiście  jeśli nie koliduje to z urlopami innych pracowników.

Zmiana terminu urlopu przez pracodawcę

Pracodawca może zmienić termin urlopu pracownika, gdy pojawia się sytuacja, w której nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.

Chodzi o przypadek, gdy pojawiają się nowe okoliczności, np. nowy, terminowy projekt, zamówienia, których wcześniej nie dało się przewidzieć, a pracownik przebywający na urlopie jest niezastąpiony przy pracy, tzn. jako jedyny posiada on umiejętności potrzebne do wykonania danego zadania.

Inną sytuacją jest ta, gdy pracodawca skraca pracownikowi urlop. Oznacza to, że pracownik jest już na urlopie i pracodawca  musi przerwać mu wypoczynek i odwołać z urlopu.

Pracodawca ma do tego prawo na podstawie art. 167 § 1 Kodeksu Pracy:

,,Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.”

Przepisy nie precyzują katalogu przyczyn, w których pracodawca ma prawo odwołania z urlopu swojego pracownika.

Wtedy, zgodnie z regulacjami prawa pracodawca ma obowiązek pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. Z pewnością mowa tu o koszcie powrotu do miejsca wykonywania pracy. Jeżeli oprócz samego pracownika w takiej sytuacji wrócić musi również cała rodzina, to pracodawca ponosi także koszty z tym związane. Warto pamiętać, że jeśli pracodawca odwołuje pracownika z urlopu to musi także pokryć koszty bezpośrednio związane z odwołaniem, czyli np. za niewykorzystane, a zapłacone dni. Podstawą prawną jest tutaj art. 167 § 2 Kodeksu Pracy:

,,Pracodawca jest obowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu.”

Warto pamiętać, że odwołania pracownika z urlopu nie można mylić z pojęciem przerwania urlopu (art. 166 Kodeksu Pracy), są to bowiem dwie różne kwestie.