Jak ubiegać się o odszkodowanie za represje komunistyczne PRL?

Kto może ubiegać się o odszkodowanie?

Aby móc ubiegać się o odszkodowanie za represje komunistyczne, należy spełnić określone warunki. Prawo do rekompensaty przysługuje osobom, które:

• były ofiarami represji politycznych w PRL (np. internowania, więzienia, szykanowania z powodów politycznych),
• zostały skazane przez sądy PRL na podstawie ustaw o zwalczaniu opozycji,
• były inwigilowane przez służby bezpieczeństwa i doznały szkód materialnych lub psychicznych,
• zostały zmuszone do emigracji z powodów politycznych.

Jeżeli osoba represjonowana nie żyje, wniosek o odszkodowanie mogą złożyć jej najbliżsi członkowie rodziny – małżonek, dzieci lub rodzice. Należy jednak pamiętać, że nie każda forma represji daje podstawy do roszczeń – kluczowe jest wykazanie bezprawności działań władz PRL i ich konsekwencji dla poszkodowanego.

Podstawy prawne ubiegania się o odszkodowanie

Obecnie podstawą prawną do ubiegania się o odszkodowanie są przepisy ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Zgodnie z nią, wyroki wydane przez sądy PRL z powodów politycznych są uznawane za nieważne.

Ponadto, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, można dochodzić roszczeń na podstawie Kodeksu cywilnego, powołując się na przepisy o ochronie dóbr osobistych oraz odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa.

Przepisy dotyczące odszkodowań obejmują również ustawę o Instytucie Pamięci Narodowej, która pozwala na dostęp do dokumentów potwierdzających represje oraz ustawę o świadczeniach dla osób represjonowanych.

Jak rozpocząć proces ubiegania się o odszkodowanie?

Pierwszym krokiem jest skompletowanie dokumentacji potwierdzającej represje. Można to zrobić poprzez:

• uzyskanie dokumentów archiwalnych z Instytutu Pamięci Narodowej (IPN),
• zebranie wyroków sądów PRL, decyzji administracyjnych lub innych dokumentów wskazujących na represje,
• pozyskanie świadectw osób trzecich, które mogą potwierdzić doznane krzywdy.

Następnie należy złożyć wniosek do właściwego sądu okręgowego. Powinien on zawierać:

• opis represji,
• uzasadnienie roszczenia,
• dowody w postaci dokumentów lub zeznań świadków.

Sąd analizuje sprawę i decyduje o przyznaniu odszkodowania oraz jego wysokości. W niektórych przypadkach konieczne może być powołanie biegłego, który oceni skutki represji na zdrowie i życie wnioskodawcy.

Pomoc kancelarii Legion https://kancelarialegion.pl/ pozwala uniknąć błędów formalnych, które mogłyby skutkować odrzuceniem wniosku. Warto poszukać kancelarii oferujących bezpłatne konsultacje – to doskonała okazja, by ocenić swoje szanse na sukces w sprawie.

Co zrobić w przypadku odrzucenia wniosku?

Jeśli sąd odrzuci wniosek o odszkodowanie, można się odwołać do sądu wyższej instancji. Warto również skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w sprawach represji PRL, który pomoże w ponownym złożeniu wniosku lub wskazaniu innych podstaw prawnych do dochodzenia roszczeń.

Niektóre osoby korzystają także z pomocy organizacji pozarządowych i kancelarii prawnych zajmujących się prawami osób represjonowanych.

autor: Maciej Fiedorowicz