Z jednej strony banki są instytucjami zaufania publicznego, z drugiej jednak przyświeca im cel – maksymalizacja zysków. Aby go osiągnąć, muszą weryfikować podejmowane ryzyko i w miarę możliwości, je minimalizować. Dlatego więc, zanim przyznają klientowi kredyt, muszą przeanalizować jego zdolność kredytową. Kolejnym sposobem zmniejszenia ryzyka jest ustanowienie zabezpieczeń kredytu. Bankowi zależy bowiem przede wszystkim na odzyskaniu całej udzielonej klientowi kwoty wraz z naliczonymi odsetkami i prowizjami. Jeśli zatem bank oceni ryzyko transakcji na wysokie, podejmie decyzję o dodatkowym zabezpieczeniu kredytu. Dzięki temu ma gwarancję, że odzyska środki nawet w przypadku niewypłacalności klienta.
Podział rodzajów zabezpieczeń jest dość zróżnicowany i zależny od wielu kryteriów. Często stosuje się typologię na podstawie uwarunkowań prawnych. Zabezpieczenie może zostać ustanowione na cały dług lub na jego część.
Weksel in blanco, poręczenie i nie tylko
Jednym z rodzajów zabezpieczeń stosowanych przez bank są zabezpieczenia osobiste. Oznaczają one przejęcie całkowitej odpowiedzialności kredytobiorcy lub innego dłużnika za zwrot środków wraz z naliczonymi dodatkowymi opłatami. Cały majątek klienta, zarówno ten w momencie zawierania umowy z bankiem, jak i ten nabyty w przyszłości, stanowi zabezpieczenie. Banki najczęściej stosują je dla nowo powstałych działalności gospodarczych albo osób fizycznych nieposiadających dostatecznej zdolności kredytowej. W ich zakres wchodzą:- poręczenie cywilne – w ramach tej umowy żyrant zobowiązuje się do spłacenia wierzytelności za dłużnika;
- weksel in blanco - papier wartościowy o ściśle przez prawo określonych cechach, zawierający zobowiązanie wystawcy do zapłaty;
- poręczenie wekslowe – zobowiązanie osoby trzeciej do zapłaty;
- gwarancje bankowe – bank zobowiązuje się do zapłaty sumy gwarancyjnej w kwocie pozostałych rat wraz z odsetkami, prowizjami oraz innymi kosztami postępowania;
- cesja wierzytelności – przeniesienie wierzytelności na osobę trzecią lub podmiot gospodarczy;
- pełnomocnictwo – umocowanie banku do dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku bankowym kredytobiorcy;
- przystąpienie do długu kredytowego – przejęcie odpowiedzialności za dług przez osobę trzecią, będącą dłużnikiem solidarnym.
Zastaw, hipoteka i kaucja
Drugą grupą zabezpieczeń kredytu są zabezpieczenia rzeczowe. W odróżnieniu od osobistych dotyczą one wyznaczonej części majątku. Takie zabezpieczenia dotyczyć mogą różnego rodzaju dóbr, zarówno nieruchomości, jak i ruchomości. Wśród zabezpieczeń rzeczowych wymienić należy:- hipotekę – czyli nieruchomości dłużnika (konieczne jest stworzenie aktu notarialnego z wpisem do ksiąg wieczystych);
- zastaw ogólny – stronami umowy stają się wierzyciel i właściciel oddawanej w zastaw ruchomości. W zastaw można oddać np. maszyny czy pojazdy;
- kaucja bankowa – polega na przeniesieniu określonej kwoty na rzecz kredytodawcy. Bank ma obowiązek oddać ją w momencie spłaty zobowiązania;
- blokada środków na rachunku bankowym - dokonywana na zlecenie kredytobiorcy, do czasu spłaty zobowiązania;
- przywłaszczenie na zabezpieczenie – przeniesienie własności ruchomości na wierzyciela, z których dłużnik może jednak dalej korzystać;
- ubezpieczenie kredytu – chroni ono rodzinę kredytobiorcy w przypadku jego śmierci lub złego stanu zdrowia, uniemożliwiającego pracę zarobkową.