Objawy boreliozy. Kiedy i jakie badania wykonać, by potwierdzić diagnozę?

Jakie są objawy boreliozy?

Objawy boreliozy są różnorodne i zależą od postaci klinicznej. Wyróżniamy trzy główne stadia choroby: wczesne miejscowe, wczesne rozsiane oraz późne.

Borelioza wczesna miejscowa

Pierwsze objawy boreliozy pojawiają się od kilku dni do kilku tygodni po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza. Szczególnie charakterystyczny jest rumień wędrujący – zmiana skórna w miejscu wkłucia, która ma postać czerwonej plamy z przejaśnieniem w środku. Powiększa się ku obwodowi, a jej średnica przekracza 5 centymetrów. Jednak warto mieć na uwadze, że nie występuje ona u wszystkich zakażonych. W tej fazie choroby obecne są także objawy grypopodobne.

Borelioza wczesna rozsiana

Ta postać choroby rozwija się w ciągu kilku tygodni od zakażenia. Proces chorobowy obejmuje różne narządy i układy organizmu. Manifestuje się jako zapalenie stawów, zapalenie mięśnia sercowego lub neuroborelioza. Neurologiczne objawy boreliozy to m.in. sztywność karku, bóle głowy, apatia, zmęczenie, porażenie lub niedowład nerwu twarzowego.

Borelioza późna

Borelioza późna ujawnia się po upływie ponad 6 miesięcy od zakażenia. Przyjmuje postać przewlekłego zapalenia stawów, przewlekłego zapalenia skóry lub przewlekłej neuroboreliozy.

Diagnostyka boreliozy

Standardowa diagnostyka boreliozy przebiega dwuetapowo. Jako pierwszy wykonuje się test przesiewowy metodą ELISA lub CLIA, który wykrywa przeciwciała klasy IgM i IgG. Jest on bardzo czuły, ale mało swoisty. Dlatego gdy jego wynik jest dodatni lub niepewny, przeprowadza się test metodą Western-blot, który potwierdza lub wyklucza diagnozę. Badania na boreliozę – zarówno pakiet przesiewowy, jak i pakiet potwierdzenia – można wykonać w laboratoriach ALAB.

Obecność rumienia wędrującego pozwala na odstąpienie od testów na boreliozę. W każdym innym przypadku podejrzenie zakażenia bakteriami z rodziny Borrelia wymaga wykonania badań laboratoryjnych.

Wyniki testów na boreliozę powinny być zawsze interpretowane przez lekarza z uwzględnieniem wywiadu medycznego i objawów klinicznych. Na ich podstawie specjalista podejmuje decyzję o podjęciu działań leczniczych.

Kiedy zrobić badania na boreliozę?

Test ELISA wykonuje się nie wcześniej niż miesiąc po możliwym zakażeniu. Dzieje się tak, ponieważ przeciwciała klasy IgM są wykrywalne 2–4 tygodnie po infekcji, a przeciwciała klasy IgG dopiero po upływie 4–6 tygodni.

Pozytywny test na boreliozę – jak wygląda leczenie?

Leczenie jest wdrażane tylko u tych osób, u których wystąpiły objawy kliniczne. Nie prowadzi się terapii przy pozytywnym teście na boreliozę bez obecności symptomów chorobowych.

Leczenie boreliozy ma na celu wyeliminowanie bakterii z organizmu. Terapia polega na stosowaniu antybiotykoterapii. Rodzaj leku i czas jego przyjmowania są ustalane indywidualnie w zależności od postaci klinicznej choroby. Dodatkowo prowadzone jest leczenie objawowe.

Czy boreliozę można wyleczyć?

Boreliozę można skutecznie wyleczyć. Udaje się to w większości przypadków, jeżeli terapia została podjęta we wczesnym stadium choroby. Objawy mogą utrzymywać się jeszcze przez pewien czas po zakończeniu leczenia. Zdarzają się też nawroty, które wymagają powtórnej antybiotykoterapii. Najtrudniejszym przypadkiem jest borelioza późna, ponieważ w jej przebiegu mogą powstać nieodwracalne uszkodzenia.

Podsumowując, wczesne wykrycie boreliozy ma istotne znaczenie dla powodzenia leczenia. Im szybciej zostanie wdrożona terapia, tym mniejsze ryzyko powikłań. Diagnostyka boreliozy opiera się o testy wykrywające obecność swoistych przeciwciał klasy IgM i IgG.

Bibliografia:

1. Lonser i in., Borelioza w praktyce lekarza POZ, Lekarz POZ 4/2023, s. 226–231
2. M. Zajkowska, J. Dunaj, Borelioza z Lyme. Diagnostyka laboratoryjna, trudności i wyzwania, Forum Zakażeń 2013, 4(4), 243–251
3. Diagnostyka i leczenie boreliozy z Lyme. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, 2023