1 sierpnia 1944 r., po latach nieludzkiej i zbrodniczej okupacji niemieckiej, warszawiacy chwycili za broń. Bitwa o stolicę przyniosła zagładę miasta, a śmierć podniosło około 150 tys. osób. Reszta mieszkańców stolicy została wysiedlona. Te tragiczne wydarzenia sprzed 75 lat Kutno uczci w najbliższy czwartek mszą świętą w kaplicy cmentarnej w intencji poległych powstańców (godz. 16:00) oraz uroczystościami w Miejscu Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym. O godz. „W” (17:00) zawyje sygnał pamięci, na maszt zostanie podniesiona flaga państwowa, następnie przemówienie wygłoszą władze miasta, a harcerze odczytają wspomnienie o harcerzach-powstańcach. Na koniec uczestnicy uroczystości złożą kwiaty pod pomnikiem.
W związku ze zbliżającymi się obchodami rocznicy Powstania Warszawskiego, TPZK włączyło się w akcję oznaczania grobów powstańców, które znajdują się na cmentarzach w Kutnie, biało-czerwonymi wstążkami. Ponadto Towarzystwo przypomina sylwetki kutnian poległych we wspomnianym zrywie.
Andrzej Błędowski - urodzony 7 stycznia 1927 w Kutnie, zginął 23 sierpnia 1944 w Warszawie, ps. „Bury”, „Biały” – sierżant podchorąży, uczestnik Powstania Warszawskiego w szeregach II plutonu „Alek” 2. kompanii „Rudy” batalionu „Zośka” Armii Krajowej. Syn Wiesława. Podczas okupacji niemieckiej działał w polskim podziemiu zbrojnym. Brał udział w akcji Wilanów (atak na posterunek żandarmerii niemieckiej, policji granatowej i „strefę” przy szosie powsińskiej oraz miejsce postoju lotników niemieckich w Wilanowie) i akcji Par (baza leśna). W nocy z 27 na 28 kwietnia 1944 uczestniczył w akcji „Tłuszcz-Urle” (grupa I ataku). Ukończył tajną podchorążówkę z czwartą lokatą w swojej grupie (71 żołnierzy). W powstaniu warszawskim walczył na Woli i Starym Mieście. Poległ 23 sierpnia 1944 w szpitalu Jana Bożego przy ul. Bonifraterskiej 12. Miał 18 lat. Pochowany wraz z phm. ppor. Zdzisławem Rackim (ps. „Rad”) w kwaterach żołnierzy i sanitariuszek batalionu „Zośka” na Powązkach Wojskowych w Warszawie. Został odznaczony Krzyżem Walecznych.
Halina Kenska - urodzona w 1923r. w Kutnie, zginęła 15.09.1944 roku w Warszawie, w Powstaniu Warszawskim. Była żołnierzem batalionu „Odwet” zgrupowania AK „Golski”. Zginęła na placówce w bombardowanym gmachu Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej na ul. Koszykowej.
Alojzy Rzymkowski – urodzony 17 listopada 1921 roku w Żurawieńcu, zginął 2 września 1944 roku w Powstaniu Warszawskim. Był plutonowym podchorążym w oddziale obwodu „Radwan” (Śródmieście) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – 2 . Rejon „Litwin” (następnie odcinek „Sarna”) – Korpus Bezpieczeństwa – batalion szturmowy KB „Sokół” – 1. Kompania, szlak bojowy Śródmieście Południe.
Zofia Piwnicka – ps. „Zosia” sanitariuszka/łączniczka , zginęła 8 sierpnia 1944 roku w Powstaniu Warszawskim na Polu Mokotowskim. Walczyła w obwodzie I Śródmieście Północ (bez Leszna) placówki lecznicze: Szefostwo Sanitarne Komendy Okręgu AK Warszawa, miejsce postoju Szefa Sanitarnego Okręgu: Hotel Victoria, pl. Dąbrowskiego (ul. Jasna 26), podziemia PKO. Kino Palladium, ul. Złota 7/9.2 sierpień – wrzesień.
Bolesław Dwornicki – urodził się 23 lutego 1899 r., zginął pod Jaktorowem podczas przebijania się Grupy „Kampinos” na południe 29 września 1944r. w Powstaniu Warszawskim pod ps. „Wojtek”. Walczył w VII Obwodzie „Obroża” (powiat warszawski) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – 8 Rejon „Kolczyn” – Łęgów” – „Kampinos” (Łomianki). Oddział Armia Krajowa - Grupa „Kampinos” – pułk „Palmiry-Młociny” – kwatermistrzostwo. Brał udział w konspiracji 1939-1944.
Marian Geromin – urodzony 7 października 1920 w Makowie Mazowieckim, zginął 31 sierpnia 1944 roku w Powstaniu Warszawskim. Pseudonim „Gorecki”. Brał udział w konspiracji 1939 – 1944, w jego mieszkaniu przy ul. Chłodnej 48 odbywały się wykłady tajnej podchorążówki, w których również sam brał udział. Jednym z wykładowców był plut. Jerzy Schabowicz ps.”Jur”. Walczył w Oddziale Armii Krajowej – Grupa „Północ” – odcinek „Kuba” – „Sosna” – batalion „Chrobry I” – Grupa Szturmowa „Lis” (dowódca por. Mikołaj Dunin-Marcinkiewicz). Poległ podczas bombardowania kwater batalionu w Pasażu Simonsa przy ul. Nalewki 2a.
Andrzej Klepa –urodził się 11 kwietnia 1922 r. w Kutnie – zginął 02 września 1944 r. – poległ w Powstaniu Warszawskim na ul. Traugutta. Pseudonim „Żar", kapral podchorąży, nr legitymacji AK - 1280. Udział w konspiracji 1939-1944 - Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW) - Armia Krajowa (AK) - batalion "Gustaw" - kompania "Genowefa". Oddział - Armia Krajowa - zgrupowanie "Harnaś" - kompania "Genowefa". Szlak bojowy - Śródmieście Północ. W Powstaniu brał udział jego ojciec Tomasz Klepa "Siwy" (działacz Stronnictwa Narodowego), wuj Adam Klepa oraz brat cioteczny (ze strony ojca) Leszek Żukowski. Przed wojną należał do harcerstwa i wraz z rodzicami i dwiema siostrami mieszkał na ul. Narbutta. Student medycyny. Podczas okupacji rodzina zamieszkiwała na ul. Leszno 81. Tomasz Klepa był wówczas kierownikiem RGO – Leszno 81.
Wiesław Kiełczewski – urodził się 22 maja 1927 roku, zginął w Powstaniu Warszawskim 5 sieprnia 1944 roku przy ul. Puławskiej.
Janina Wiwała – pseudonim „Jana”
Pozostali kutnianie walczący w Powstaniu:
- Ryszard Ernest
- Mieczysław Hille
- Stanisław Kaczor
- Wiesław Ludwicki
- Eugeniusz Łukasiewicz
- Jerzy Morawski
- Henryk Sieczkowski
- Izabela Stefańska
- Stanisław Urbański
- Janina Wrońska
- Franciszek Wyganowski
- Wiesław Żelaźnicki
- Stanisław Kołakowski
- Halina Jasiukiewicz
Kutnianie, uczestnicy Powstania Warszawskiego, którzy zmarli po II wojnie światowej:
Tadeusz Baranowski - walczył w rejonie getta przy ulicy Leszno i Żelaznej.
Zdzisław Bogusiewicz - pseudonim „Mich”, przydzielony do obrony dowództwa gen. Montera – Chróściela, okręg Śródmieście, brał udział w zdobywaniu gmachu PKO, w obronie placówki Marszałkowska 83, Hoża 64 i 65 – urodził się w 30 marca 1916 r. Ukończył Państwową Szkołę Lotniczo-Samochodową w Warszawie i Szkołę Podoficerską w Toruniu. Nr legitymacji AK 80942. W konspiracji od 1941 r. Armia Krajowa - batalion "Zaremba"-"Piorun" - 2. Kompania. Szlak bojowy - Śródmieście Południe. Po powstaniu jeniec Stalagu VIII B Lamsdorf (nr103666). Po wojnie pracował w warsztatach samochodowych przy PZGS w Kutnie.
Krystyna Maria Błędowska – pseudonim „Hrabianka”, „Jola”. Urodzona 23 listopada 1920 r. w Kutnie. Zmarła w Londynie, 16 stycznia 2018 roku, w wieku 97 lat. Do gimnazjum i liceum uczęszczała w Bydgoszczy i Kutnie. Łączniczka gen. Albina Skroczyńskiego ps. „Łaszcz”. Jej brat Andrzej ps "Bury" był żołnierzem batalionu "Zośka". Poległ 23 sierpnia 1944 w szpitalu Jana Bożego. Po powstaniu dostała się do niewoli niemieckiej – była jeńcem Stalagu 344 Lamsdorf (Łambinowice k. Opola), Stalagu IV B Mühlberg, następnie osadzona w Stalagu VI C Oberlangen ( nr jeniecki 106863). Po wyzwoleniu służyła w II Korpusie Polskim we Włoszech, następnie w Anglii. W 1948 roku wraz z mężem i córką powróciła do Polski - drogą z Glasgow, przez obóz Prestwick, statkiem „Eastern Prince” do Gdańska Wrzeszcza. Pracowała w Izbie Rzemieślniczej, w Centralnym Zarządzie Przemysłu Koncentratów Spożywczych i w Totalizatorze Sportowym. Krystyna Bukowska - wyszła za mąż za żołnierza 2 Pułku Ułanów. Zmarła w Londynie, 16.01.2018 roku, w wieku 97 lat. Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Stare Powązki), w grobie rodzinnym. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 02.02.2018 r.
Henryk Dąbrowski - pseudonim „Pszczółka”, walczył w batalionie „Chrobry II”
Lucyna Dwornicka - pseudonim „Paproć” (1901-1988) ppor. – udział w konspiracji - VII Obwód "Obroża" (powiat warszawski) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 8 Rejon "Kolczyn" - "Łęgów" - "Kampinos" (Łomianki). Armia Krajowa - Grupa "Kampinos" – kwatermistrzostwo.
Urszula Dudzińska - pseudonim „Zośka”, ur. 01 lipca 1920 r.
Jerzy Ernest – urodził się 20 lipca 1922 roku w Kutnie, pseudonim „Kochanowski”, w Powstaniu Warszawskim był lekarzem w stopniu podporucznika. W Powstaniu: NSZ – Brygada zmotoryzowana – szpital przy ul.Długiej 20 (Stare Miasto – Śródmieście). Szlak bojowy - Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ.Wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną . Zmarł we Włocławku.
Ksawery Frank - pseudonim "Kiejstut", kapral podchorąży, udział w konspiracji - VII Obwód "Obroża" (powiat warszawski) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 5 Rejon "Gątyń" (Piaseczno) - batalion "Krawiec" - 1. kompania - pluton 1700. Batalion - V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 5. Rejon - batalion "Oaza" (od 20.09.1944 w batalionie "Ryś") - kompania "Krawiec". (ur. 16 kwietnia 1923 w Cyganach, zm. 12 stycznia 1994 w Warszawie) – motocyklista, kierowca rajdowy i wyścigowy. Zawodnik m.in. KS Ochnia, KS Spójnia Kutno. Podczas II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej. Podczas powstania warszawskiego walczył w zgrupowaniu Baszta w kompanii "Krawiec". Po powstaniu wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną - uciekł z transportu do Niemiec. Był 11-krotnym mistrzem Polski (6-krotnie w rajdach samochodowych i 5-krotnie w wyścigach samochodowych). Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Roman Fryze - pseudonim „Norton”, walczył w batalionie „Kiliński”. Ur. 17.kwietnia 1921 r. w Grabowie koło Żychlina, zmarł 23 maja 1998 r. w Kutnie. Pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu w Żychlinie. Przed Powstaniem Warszawskim mieszka w Warszawie, przy ul. Młynarskiej 54. Walczył w oddziale Armii Krajowej - batalion "Kiliński" - 4. kompania "Watra" (na Starym Mieście walczyła jako kompania "Osa"). Szlak bojowy - Wola - Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ. Po powstaniu był w niewoli niemieckiej, nr jeniecki to 299984.
Stanisław Garstka - ur. 21 listopada 1914, zm. 05 sierpnia 1980 r. Plutonowy, uczestnik Powstania Warszawskiego, jeniec Stalagu XI A Altengrabow (nr 47344).
Jan Grajkowski
Marta Jemiołkowska
Lucjan Kłopotowski - ur.28 października 1911 r. we Włostowicach, zm. 07 lutego 1991 r. w Kutnie), pseudonim „Buczma”. Walczył w 107 plutonie 2 kompanii VII zgrupowania „Krybar” w okolicach Powiśla, ulicy Foksal, Nowy Świat, Kopernika, Krakowskie Przedmieście i na Placu Napoleona. Plutonowy. Niewola niemiecka - jeniec Stalagu XI B Fallingbostel.
Zbigniew Kociurski - pseudonim „Kreszek”, walczył w pułku „Baszta”.
Janusz Kozłowski - pseudonim „Janusz”, „Pilawa”. Ur. 01 kwietnia 1922 r. – zm. 31 grudnia 2004 r., kapral podchorąży. Udział w konspiracji - V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 4. Rejon - II batalion szturmowy "Odwet" ("Odwet II"), oddział V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 4. Rejon - II batalion szturmowy "Odwet" ("Odwet II"), w Śródmieściu - 3. batalion pancerny "Golski" - 4. kompania "Odwet". Szlak bojowy - Kolonia Staszica - Pole Mokotowskie - Śródmieście Południe. Jeniec wojenny w Sandbostel i Westertimke. Żołnierz dywizji gen. Maczka. Po wojnie wykładowca klasy fortepianu. Autor Biuletynów Sulejówkowskich. Zmarł w Otwocku po ciężkiej chorobie. Kedywiak. Pochowany na Powązkach.
Jan Lipiński
Zdzisław Macher - pseudonim „Jurand”, ur. 15 września 1922 r. w Poznaniu. Starszy strzelec, brał udział w konspiracji - Okręg Warszawski Armii Krajowej - I Obwód "Radwan” (Śródmieście) - 4. Rejon - XII zgrupowanie im. Łukasińskiego (batalion "Łukasiński") - Dywizjon 1806 (konspiracyjny 1. pułk strzelców konnych). Oddział - Armia Krajowa - VII zgrupowanie (batalion) "Ruczaj" - kompania "Habdank" - pluton "Pomorzaka". Walczył w rejonie - Śródmieście Południe. Niewola niemiecka - jeniec Stalagu IV B Mühlberg (nr 299477).
Witold Matuszewski
Tomasz Matuszewski
Marian Miszczak - pseudonim „Gryf”, ur.17 wietnia 1927 r., walczył na Powiślu i w Śródmieściu, oddział - Armia Krajowa - Grupa Bojowa „Krybar” - III zgrupowanie „Konrad" - 2. kompania - pluton 115. Jego brat Tadeusz był żołnierzem VII zgrupowanie "Ruczaj"; poległ 1 sierpnia 1944 r. na ul. Koszykowej. Niewola niemiecka - brak informacji o miejscach pobytu ( nr 141296).
Witold Myszkowski - pseudonim „Witek”, ur. 30 stycznia 1918 r. w Krośniewicach. Kapral, oddział bojowy - Armia Krajowa - Grupa "Północ" - Państwowy Korpus Bezpieczeństwa (PKB) - Oddział "Barry". Szlak bojowy - Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ. Niewola niemiecka, nr 104833.
Stefan Pawlak - pseudonim „Paw”, walczył w pułku „Baszta” , urodzony 22 stycznia 1923 r. w Kutnie. Stopień strzelec. Udział w konspiracji 1939 – 1944 - V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 4. Rejon - II batalion szturmowy "Odwet" ("Odwet II"). Oddział - V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 4. Rejon - II batalion szturmowy "Odwet" ("Odwet II"), w Śródmieściu - 3. batalion pancerny "Golski" - 4. kompania "Odwet". Szlak bojowy - Kolonia Staszica - Pole Mokotowskie - Śródmieście Południe.
Janusz Piechowski
Ludwika Pychińska - pseudonim „Bronka”, walczyła w pułku „Baszta”.
Halina Sobczak - pseudonim „Iwonka", ur. 19 lutego 1922 r. w Ostrowach – zm. 28 kwietnia 2012 r. w Warszawie. Łączniczka w stopniu strzelca. Udział w konspiracji 1939-1944 - Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział I (Organizacyjny) - WSK (Wojskowa Służba Kobiet), Oddział - Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział I - WSK, następnie Grupa "Północ". Szlak bojowy - Stare Miasto do 2 września 1944 r. - wyszła z ludnością cywilną.
Tadeusz Sochalski
Maria Stawicka
Stefan Stawicki - pseudonim „Wolf”, ur. 29 września 1926 r. w Kutnie – zm. 08 sierpnia 1992 r. w Żychlinie. Stopień strzelec. Oddział - Armia Krajowa - Grupa "Północ" - zgrupowanie "Sienkiewicz", następnie odcinek "Kuba"-"Sosna" - batalion "Gozdawa" - kompania motorowa "Orlęta", na Żoliborzu zgrupowanie "Żubr" - 2. Kompania. Szlak bojowy - Stare Miasto - kanały – Żoliborz. Po powstaniu - niewola niemiecka (nr 45430).
Stanisław Suchiński - pseudonim „Wilk”, ur. 02 stycznia 1918 r. w Kutnie. Plutonowy. Oddział - Armia Krajowa - batalion "Zaremba"-"Piorun" - pluton żandarmerii. Szlak bojowy - Śródmieście Południe. Po powstaniu wyszedł z ludnością cywilną.
Barbara Szoll
Janina Szoll
Jerzy Utrecht - pseudonim „Śledź”, ur. 09 lutego 1924 r. w Kutnie, zm. 22 maja 1987 r. w Poznaniu. Stopień – strzelec. Oddział - Armia Krajowa - I Obwód "Radwan" (Śródmieście) - zgrupowanie "Chrobry II" - I batalion "Lecha Żelaznego" - 3. Kompania. Szlak bojowy - Śródmieście Północ. Po powstaniu - niewola niemiecka - jeniec Stalagu IV-B Mühlberg (nr 299510).
Kazimierz Wenerski
Alicja Stanisława Włodarska
Julian Żółtowski - żołnierz AK, pseudonim „Ogończyk”, po powstaniu trafił do obozu pracy w Essen w Niemczech. Zmarł 10 kwietnia 1989 roku.
Tomasz Klepa-Klepczyński - pseudonim „Siwy”, „1934”, (ur. 14 listopada 1885 w Woźnikach, zm. 29 maja 1968 w Łodzi) – polski polityk, prezydent Zawiercia w latach 1927–1929, uczestnik Powstania Warszawskiego. Stopień – strzelec, nr legitymacji AK - 4206 / C. Oddział - Armia Krajowa - zgrupowanie „Paweł" - batalion „Antoni" - kompania „Anna", od 7.08.1944 - Grupa "Północ" - zgrupowanie „Róg" - batalion „Gustaw" - kompania „Anna"; od 13.08.1944 poczet dowódcy batalionu. Szlak bojowy - Wola - Stare Miasto - kanały – Śródmieście. Po powstaniu wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną.
Leszek Stanisław Żukowski - pseudonim „Antek”, ur. 11 lutego 1929 r. w Kutnie. Kuzyn Andrzeja Klepy. W konspiracji od sierpnia 1942 - Szare Szeregi. Szlak bojowy - Wola - Stare Miasto do 2.09.1944 r. Walczył w rejonach Ogrodu Krasińskich, Arsenału, Pasażu Simonsa, na barykadach: Bielańska róg Daniłowiczowskiej, na Bielańskiej, w rejonie kościoła pod wezwaniem św. Antoniego, reduty Banku Polskiego i innych. Po powstaniu wyszedł z miasta z ludnością cywilną. Jako cywil wywieziony został do obozów koncentracyjnych Flossenbürg i Dachau. Po wyzwoleniu od września 1945 r. kontynuował naukę w Szkole Polskiej w Wildflecken, a od czerwca 1946 r. w Polskiej Wyższej Szkole Technicznej w Esslingen /Neckar koło Stuttgartu. W czerwcu 1947 r. powrócił do kraju. Odznaczenia - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2013); Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2005), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1991), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1989), Krzyż Armii Krajowej (1986), Krzyż Partyzancki (1983), Warszawski Krzyż Powstańczy (1982). Publikacje - „Wspomnienia młodocianego więźnia obozu koncentracyjnego” w: "Zachować pamięć", tom I, Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”, Warszawa 2005.
Samuel Falc – Larson – pilot, kutnianin dokonujący zrzutu. Urodził się w Kutnie w roku 1920. W roku 1929 rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum Koedukacyjnym im. H. Dąbrowskiego w Kutnie. Brał udział w Kampanii Wrześniowej, podczas której został ranny i dostał się do niewoli niemieckiej. W roku 1939 uciekł z niemieckiej niewoli na wschód, gdzie dotarł do Kamieńca. Został przyjęty do Armii gen. Sikorskiego, do jednostki, która była zalążkiem lotnictwa polskiego. Był pilotem polskiego dywizjonu bombowego w Anglii. W roku 1944 latał nad Warszawą w czasie Powstania Warszawskiego dokonując zrzutów dla powstańców. Ostatni lot z pomocą walczącej Warszawie wykonał 10 września 1944 roku. W drodze powrotnej samolot został zestrzelony przez obronę przeciwlotniczą nieprzyjaciela, a załoga samolotu zostaje wzięta do niewoli niemiecką.
