W dokumencie szczegółowo omówiono zasady, które pozwalają na wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej. Zgodnie z konstrukcją systemu osoba może uzyskać świadczenie w dowolnym wieku, o ile zgromadzony kapitał wystarcza do wyliczenia należności. Jest to wyłącznie możliwość teoretyczna, ponieważ niewielka liczba lat składkowych przekładałaby się na świadczenie niepozwalające na samodzielne funkcjonowanie. Wskazano, że celem systemu nie jest skracanie aktywności zawodowej, lecz budowanie zachęt do jej wydłużania.
Raport dowodzi, że obecnie stosowane rozwiązania przynoszą już wymierne rezultaty. Coraz większa liczba osób decyduje się na kontynuowanie pracy po osiągnięciu wieku uprawniającego do świadczenia. Wydłużanie aktywności korzystnie wpływa na wysokość indywidualnych wypłat i jednocześnie odciąża system. Opracowanie rekomenduje zatem rozwijanie instrumentów, które motywują do dalszej pracy, zamiast zmian legislacyjnych dotyczących wieku.
Rosnące różnice emerytur kobiet i mężczyzn – powiększająca się luka emerytalna
Jednym z najistotniejszych trendów opisanych w raporcie jest narastająca dysproporcja między świadczeniami kobiet i mężczyzn. W ciągu ostatnich trzech lat liczba nowych emerytów przekroczyła milion, jednak zestawienia kwot pobieranych świadczeń pokazują, że skala różnic poszerza się każdego roku.
W grudniu 2022 r. przeciętna wypłata świadczenia dla mężczyzn wynosiła 3628,09 zł, podczas gdy kobiety pobierały 2468,43 zł. Po roku różnice sięgały już odpowiednio 4251,56 zł i 2920,98 zł. W grudniu 2024 r. średnie świadczenie mężczyzn wzrosło do 4818,02 zł, a kobiet do 3321,12 zł. Luka zwiększyła się z 1159,66 zł w 2022 r. do 1496,90 zł w 2024 r.
W dokumencie wyjaśniono, że przyczyną tego zjawiska są różnice w przebiegu ścieżek zawodowych – niższe płace kobiet, przerwy w zatrudnieniu oraz krótsze okresy pracy. Autorzy opracowania podkreślili, że konieczne będzie opracowanie dodatkowych narzędzi zmniejszających te dysproporcje, ponieważ ich pogłębianie się wpływa nie tylko na wysokość świadczeń, ale także na długoterminową kondycję całego systemu.
Wiek emerytalny bez zmian – nacisk na zachęty do dalszej pracy
W analizie przedstawiono jednoznaczne stanowisko dotyczące wieku pozwalającego na zakończenie aktywności zawodowej. Podkreślono, że – „Obecny wiek emerytalny zapewnia osobom starszym poczucie bezpieczeństwa”. Z tego powodu nie przewiduje się zmian legislacyjnych w tym zakresie. Priorytetem pozostaje wzmacnianie narzędzi, które skłaniają do wydłużania aktywności zawodowej i umożliwiają budowanie wyższych świadczeń.
Raport wskazuje, że mechanizmy premiujące odłożenie decyzji o przejściu na świadczenie zwiększają zarówno indywidualne korzyści, jak i stabilizują finanse systemu. Przykładem jest możliwość łączenia dochodu z pracą z wypłacanym świadczeniem, która sprawia, że część osób rezygnuje z natychmiastowego zakończenia aktywności zawodowej. W ocenie autorów dokumentu należy rozwijać te instrumenty w nadchodzących latach.
Wyzwania demograficzne i kierunek dalszych reform
W ostatniej części opracowania uwzględniono wpływ zmian demograficznych na przyszłość systemu świadczeń. Wskazano, że rosnący odsetek osób starszych oraz malejąca liczba osób aktywnych zawodowo będą stanowić długotrwałe wyzwanie. Z tego względu konieczne jest bieżące analizowanie sytuacji oraz reagowanie poprzez usprawnienia w działaniu instytucji.
Wskazano też, że zwiększanie aktywności zawodowej seniorów oraz ograniczanie luki między świadczeniami kobiet i mężczyzn jest niezbędne dla utrzymania stabilności systemu. Dokument opisuje kierunek zmian jako stopniowy i ukierunkowany na wzmacnianie mechanizmów motywujących, a nie na radykalne zmiany przepisów.
Komentarze (0)