W efekcie liczba podatników dotkniętych nagłym spadkiem wynagrodzenia netto rośnie w tempie nienotowanym wcześniej, a problem obejmuje już miliony zatrudnionych.
Drugi próg podatkowy a obniżona pensja netto
W Polsce obowiązuje progresywny model podatku dochodowego, w którym wysokość opodatkowania rośnie po przekroczeniu określonego poziomu dochodów. Pierwsza stawka, 12 proc., obowiązuje do momentu uzyskania 120 tys. zł brutto w ciągu roku. Po przekroczeniu tej kwoty nadwyżka podlega opodatkowaniu stawką 32 proc. To właśnie ten mechanizm sprawia, że końcówka roku okazuje się dla wielu pracowników mniej korzystna finansowo.
Dane za 2024 rok pokazują, że w drugi próg weszło 7,9 proc. wszystkich podatników. Prognozy sugerują, że w 2025 roku będzie to już około 10 proc., czyli blisko 2,5 mln osób. Dla każdego z nich grudzień może oznaczać przelew niższy nawet o kilka tysięcy złotych.
Doradca podatkowy Małgorzata Samborska wskazuje na konkretne wartości: „Pracownik na umowę o pracę, który zarabia 13 tys. zł brutto dostanie za pracę w grudniu przelew na niecałe 7 tys. zł. Natomiast dla osoby zarabiającej 15 tys. zł brutto różnica między wypłatą w styczniu a grudniu czy listopadzie wynosi ponad 2,5 tys. zł”. Ten przykład dobrze obrazuje, jak silny wpływ ma przekroczenie progu na pensję netto.
Konstrukcja podatku dochodowego i jej konsekwencje
Podatek dochodowy oparty na dwóch progach sprawia, że wynagrodzenie netto przestaje być identyczne z miesiąca na miesiąc, jeśli pracownik przekracza limit 120 tys. zł. Choć wysokość brutto nie ulega zmianie, sumowanie dochodów powoduje zmianę stawki podatkowej naliczanej przez płatnika. Mechanizm działa automatycznie, co oznacza, że nie wymaga od pracownika żadnych dodatkowych działań, a konsekwencje pojawiają się natychmiast.
Podwyższona zaliczka sprawia, że miesiące zimowe stają się wyraźnie mniej korzystne finansowo. Dotyczy to przede wszystkim osób osiągających wynagrodzenia na poziomie przekraczającym 12 tys. zł brutto miesięcznie, bo to one najczęściej wchodzą w wyższą stawkę już w ostatnim kwartale roku.
Pensja powyżej 13 tys. zł brutto a realne skutki progu 32 proc.
Najbardziej narażeni na odczuwalny spadek dochodów są ci, którzy osiągają wynagrodzenia powyżej 13 tys. zł brutto. W ich przypadku przekroczenie progu następuje stosunkowo szybko, a grudniowy przelew potrafi różnić się od wcześniejszych nawet o kilka tysięcy złotych. Zjawisko to jest dla wielu zaskoczeniem, szczególnie że nie towarzyszą mu żadne zmiany w umowie czy dodatkowe obciążenia poza podatkowymi.
Właśnie ta niejednoznaczność sprawia, że pracownicy zaczynają interesować się sposobami łagodzenia skutków wyższej stawki podatku jeszcze przed końcem roku.
Jak uniknąć przekroczenia drugiego progu
Mimo że przekroczenie progu skutkuje wyższą stawką podatku tylko dla nadwyżki dochodów, istnieje szereg narzędzi pozwalających ograniczyć ten efekt. Polskie prawo podatkowe przewiduje ulgi, które mogą obniżyć wysokość należnej daniny i w niektórych przypadkach zapobiec wejściu w stawkę 32 proc.
Do najważniejszych ulg należą:
- ulga prorodzinna,
- ulga dla osób do 26. roku życia,
- ulga na powrót zgłoszona do płatnika,
- ulga dla rodzin 4+, pod warunkiem wcześniejszego oświadczenia.
Podatnicy, którzy zbliżają się do progu, mogą również skorzystać z możliwości przesunięcia jednorazowych świadczeń na kolejny rok. Premie świąteczne, bonusy lub nagrody wypłacone w styczniu zamiast w grudniu często pozwalają pozostać w niższej stawce podatkowej. Istotnym rozwiązaniem jest także wspólne rozliczenie z małżonkiem – szczególnie wtedy, gdy druga osoba nie wykazuje dochodów.
Ulga dla seniorów – narzędzie dla osób aktywnych zawodowo w wieku emerytalnym
Dla seniorów, którzy osiągnęli wiek emerytalny, nabyli prawo do świadczenia, lecz wciąż pracują i nie pobierają emerytury, przewidziano odrębną ulgę. Obejmuje ona zarówno dochody z etatu, jak i z działalności gospodarczej rozliczanej według skali.
Korzyść jest znacząca – osoby objęte tą ulgą nie muszą płacić 32-procentowego podatku od nadwyżki, co pozwala im utrzymać wyższy poziom dochodów netto. Z punktu widzenia rynku pracy ma to również istotne znaczenie, bo sprzyja aktywności zawodowej osób starszych.
Planowanie dochodów jako element strategii finansowej
Różnica między wynagrodzeniem netto na początku roku a wypłatą grudniową może przekraczać 2,5 tys. zł, dlatego coraz więcej pracowników zaczyna świadomie planować swoje przychody. Analiza ulg, przemyślane przesuwanie premii czy korzystne rozliczenia roczne stają się elementem zarządzania finansami osobistymi.
Dla rosnącej grupy osób przekroczenie progu podatkowego staje się realnym, powtarzalnym wyzwaniem, dlatego znajomość narzędzi łagodzących skutki progresji jest dziś bardziej potrzebna niż kiedykolwiek.
Komentarze (0)