Początki sięgające średniowiecza
Historia zgierskie fary sięga aż 1215 roku – to wtedy powstała parafia, czyniąc ją najstarszą w regionie. Pierwszy kościół istniał już w 1231 roku. Była to drewniana budowla, otoczona w późniejszych wiekach murowanym prezbiterium. Choć skromna, pełniła funkcję ważnego ośrodka religijnego, a nawet politycznego – właśnie tutaj spotykali się książęta, a z podatków remontowano świątynię.
W 1506 roku sam król Zygmunt Stary ufundował specjalny fundusz na utrzymanie kościoła – to dowód, jak ważną rolę pełniła ta świątynia już w epoce jagiellońskiej.
Wraz z dynamicznym rozwojem Zgierza na przełomie XIX i XX wieku, stara drewniano-murowana konstrukcja nie mogła już sprostać potrzebom społeczności. Dlatego w 1910 roku rozpoczęto budowę nowej świątyni, której projekt powierzono łódzkiemu architektowi Stefanowi Lemeńe.
Nowy kościół – w stylu neogotyku wiślano-bałtyckiego – powstawał przez 14 lat. Imponująca ceglana konstrukcja z trzema nawami, transeptem i pięciobocznym prezbiterium mieści się na planie krzyża. Jej długość wynosi 47,5 metra, a sklepienie sięga 20,4 metra wysokości. Uroczysta konsekracja miała miejsce 13 lipca 1930 roku i była ogromnym wydarzeniem dla całej społeczności miasta.
Wnętrze świątyni kryje prawdziwe perełki sztuki sakralnej. Wśród nich znajduje się gotycka kropielnica z XV wieku oraz barokowe konfesjonały i krucyfiksy. W oczy rzucają się witraże – aż 28 okien ozdobionych szkłem z krakowskiej pracowni Żeleńskiego z 1923 roku. Główny ołtarz, poświęcony Najświętszemu Sercu Jezusowemu, powstał w 1930 roku według projektu Wincentego Bogaczyka. Nie brakuje również elementów z wcześniejszej świątyni – ołtarz św. Katarzyny z 1865 roku to jedno z takich zabytkowych świadectw przeszłości.
Organy, zamontowane w 1934 roku przez warszawską firmę Wacława Biernackiego, to jedno z największych dzieł tego typu w regionie – ważą ok. 12 ton i mają aż 48 głosów.
Czas wojny i profanacji
II wojna światowa przyniosła przerwanie funkcjonowania kościoła. Już w 1939 roku hitlerowcy zamknęli świątynię, a wnętrze zamienili w magazyn wojskowy i miejsce internowania. Część dzwonów, w tym te z 1889 i 1922 roku, została zarekwirowana i przetopiona w Hamburgu.
Mimo niszczycielskich działań wojennych, które zburzyły inne zgierskie świątynie – m.in. synagogę i kościół ewangelicki – kościół św. Katarzyny przetrwał. Po wojnie powoli wracał do swojej pierwotnej funkcji, a kolejne dekady przyniosły nowe inwestycje i odnowienia.
Nowe życie zabytku
W XXI wieku kościół przeszedł gruntowne remonty. Odbudowano wieżę, odnowiono elewację, mur otaczający świątynię oraz część wnętrza. W trakcie prac konserwatorskich odkryto zapomniane malowidła ścienne z lat 50., wcześniej zamalowane, które dziś stanowią ciekawy dodatek do jego eklektycznego wnętrza.
W 2000 roku zainstalowano efektowne oświetlenie, które nocą podkreśla neogotycki charakter budowli.
Dziś świątynia nie tylko zachwyca turystów i mieszkańców swoją architekturą, ale też pełni istotną funkcję w życiu religijnym i społecznym miasta.
W trosce o zachowanie unikalnej wartości zabytkowej kościoła, parafia sukcesywnie pozyskuje środki na jego renowację. Jednym z ważniejszych ostatnich wsparć była dotacja w wysokości 170 tysięcy złotych, przekazana przez Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego w ramach programu „Łódzkie dla Zabytków”.
Środki te zostaną przeznaczone na prace remontowe i konserwatorskie elewacji północnej oraz części elewacji zachodniej prezbiterium
Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej to nie tylko architektoniczna perła Zgierza. To także niemal 800-letnia kronika, w której zapisano modlitwy, wojny, nadzieje i przemiany duchowe pokoleń zgierzan. Mimo zmiennych losów i dramatycznych momentów w historii, świątynia trwa – piękna, dumna i żywa.
Komentarze (0)