Spacer historyczny po cmentarzu żydowskim w Kutnie
Późnym środowym popołudniem, mieszkańcy zainteresowani historią cmentarza żydowskiego w Kutnie, spacerowali po jego terenie słuchając opowieści przewodniczki. Spacer historyczny zorganizowała Fundacja „Przyjaciele i Rodziny Żydowskie Miasta Kutna” w ramach zadania publicznego „Zachor znaczy pamiętaj!” dofinansowanego przez Prezydenta Miasta Kutna.
Spotkaliśmy się przy historycznym wejściu na cmentarz, obejrzeliśmy miejsce, w którym do 1939 roku funkcjonował dom przedpogrzebowy. Poznaliśmy status cmentarza żydowskiego w świetle prawa i tradycji żydowskiej oraz Wytyczne Komisji Rabinicznej ds. cmentarzy (w załączeniu). Byliśmy w najstarszej części cmentarza (od strony północnej) i oglądaliśmy fragmenty dwustuletniego muru otaczającego nekropolię.
Interesującym okazał ohel rabina Izraela Joszuy Trunka, który mogliśmy zobaczyć tylko na fotografii, podobnie jak zachowaną macewę jego żony Priwy. Ale widzieliśmy miejsce, w którym stał ohel kutnowskiego Gaona.
Obejrzeliśmy fotografie kutnowskich rabinów: Izraela Joszuy Trunka, jego syna Pinkusa Moszka Trunka oraz jego wnuka Izaaka Jehudy Trunka (i jego żony Frymety).
Na tym cmentarzu pochowani są też rodzice Szaloma Asza. Cóż…, nagrobek ojca Szaloma Asza mogliśmy zobaczyć tylko na fotografii (będącej w posiadaniu Muzeum Pałac Saski w Kutnie). A odpowiedź na pytanie jednego z uczestników spaceru, w którym miejscu są pochowani rodzice Szaloma Asza pozostaje bez odpowiedzi…, cmentarz żydowski w Kutnie to wielka (3 ha) łąka bez ogrodzenia…, bez nagrobków…
Przeszliśmy do miejsca, w którym kończył się teren cmentarza. W 1929 roku Gmina Wyznaniowa Żydowska w Kutnie zakupiła od Adama Zawadzkiego nowe działki ziemi w celu powiększenia cmentarza z uwagi na brak miejsc do pochówku.
Podczas okupacji hitlerowskiej w latach 1940-1942 Niemcy na terenie cmentarza dokonywali pochówków więźniów zmarłych bądź zabitych w Judenlager „Konstancja” w Kutnie, a więźniów kopiących groby zabijali na miejscu strzałem z pistoletu. Znamy nazwiska 1056 osób pochowanych w masowych grobach na cmentarzu żydowskim w Kutnie, gdyż Niemcy wpisywali zmarłych w obozie do kutnowskiej księgi zgonów. Niestety, nie wiemy, ile osób zostało zamordowanych w masowych egzekucjach dokonywanych na cmentarzu, bo takie też się odbywały…
Pomnik upamiętniający ofiary Zagłady, postawiony uroczyście 28 kwietnia 1946r. na cmentarzu, po symbolicznym pochowaniu prochów zamordowanej społeczności żydowskiej Kutna przywiezionych z niemieckiego obozu Zagłady, przez ocalałych potomków kutnowskich Żydów, został po pięciu dniach zniszczony przez „nieznanych sprawców’…
Rozmawialiśmy o powojennych losach cmentarza żydowskiego w Kutnie, o jego profanacji przez kilkadziesiąt lat przez mieszkańców Kutna, o losach macew przechowywanych w magazynie Muzeum Pałac Saski w Kutnie, o wpisie tej nekropolii do rejestru zabytków nieruchomych województwa łódzkiego w 1992 roku oraz o przyszłości cmentarza.
Zwiedzający poznali także historię wybranych osób, których macewy zachowały się i zostały odszyfrowane i przetłumaczone przez Jewish Kutno Group… Historię osób, których nazwiska widnieją na macewach przygotowała Bożena Gajewska poprzez kwerendę w kutnowskim oddziale Archiwum Państwowego w Płocku.
Na tych opowieściach i rozmowach czas mijał szybko, poruszyliśmy jeszcze wiele tematów związanych ze zwyczajami pogrzebowymi, z symboliką żydowskiej kultury nagrobnej. Uczestnicy spaceru położyli kamienie na pomniku poświęconym społeczności żydowskiej w Kutnie (z 1993 roku), a po 90 minutach rozeszli się do domów.
Luc Albinski
Prezes zarządu Fundacji „Przyjaciele i Rodziny Żydowskie Miasta Kutna”
Komentarze (0)