Rewolucja w sklepach. Nowe zasady zwrotu butelek i puszek. Sprawdź, aby nie stracić pieniędzy

Nowy system działa w odniesieniu do trzech rodzajów opakowań:

• butelek plastikowych do 3 litrów,
• puszek metalowych do 1 litra,
• szklanych butelek wielorazowych do 1,5 litra (dopiero od 2026 r.).

Kaucja wynosi 50 groszy dla butelek z plastiku i puszek, a 1 złoty dla szkła wielorazowego. Klient zapłaci ją przy zakupie, a odzyska przy zwrocie pustego opakowania. Warto pamiętać, że kaucja będzie osobno wykazana na paragonie – nie podnosi ceny samego napoju.

Oznaczenie „Kaucja” – symbol, którego trzeba szukać

Decydujące jest oznaczenie na etykiecie. Brak prostokąta ze strzałkami i napisem „Kaucja” oznacza, że butelka lub puszka nie podlega zwrotowi.

To efekt okresu przejściowego – producenci mają czas na wyprzedanie starych zapasów do końca roku. Dlatego w sklepach przez wiele miesięcy znajdziemy zarówno opakowania objęte systemem, jak i te, które w nim nie uczestniczą.

– Możliwe jest też, że na początku „nie będzie jeszcze żadnego opakowania” objętego kaucją – zaznaczała wiceminister klimatu Anita Sowińska.

Sklepy powyżej 200 mkw – obowiązek przyjmowania opakowań

Obowiązek przyjmowania pustych opakowań dotyczy sklepów o powierzchni handlowej przekraczającej 200 mkw.. Zalicza się do nich nie tylko duże supermarkety, ale także większe apteki, drogerie czy sklepy sportowe sprzedające napoje.

– Zbiórkę pustych opakowań po napojach w systemie kaucyjnym będą prowadziły sklepy przede wszystkim większe – te powyżej 200 metrów kwadratowych – podkreślał rzecznik resortu klimatu Marek Pogorzelski.

Mniejsze sklepy będą musiały odbierać jedynie szklane butelki wielorazowe, ale mogą też dobrowolnie dołączyć do systemu.

Zwrot kaucji – warunki i sposób oddania opakowań

Butelki i puszki muszą spełniać określone warunki: być puste, nieuszkodzone, z czytelnym kodem kreskowym i – w przypadku plastiku – z nakrętką. Tylko wtedy automat lub pracownik sklepu przyjmie opakowanie.

W większych sklepach pojawią się zwrotomaty, które wydają bon do realizacji w kasie. W mniejszych punktach butelki przyjmą pracownicy. Klient otrzyma gotówkę albo bon, który można wymienić na pieniądze.

Aby ułatwić odnalezienie miejsc zwrotu, operatorzy przygotowują specjalne mapy online. Jedna z firm udostępniła platformę, na której znajduje się już ponad 570 punktów, a do końca października ma ich być ponad 10 tysięcy.

Inne przedsiębiorstwa planują sieć obejmującą nawet 40–50 tysięcy punktów w całej Polsce. Dzięki temu w każdej gminie powinien pojawić się przynajmniej jeden punkt odbioru.

Wyjątki od systemu kaucyjnego

Nowe przepisy nie obejmą wszystkich opakowań. Wyłączone są m.in. butelki szklane jednorazowe, kartony oraz opakowania po mleku i produktach mlecznych.

W restauracjach i barach kaucja nie będzie naliczana, jeśli butelka nie opuści lokalu. Jeśli jednak klient zabierze ją ze sobą, opłata obowiązuje.

Sklep nie może odmówić przyjęcia opakowania, tłumacząc się np. brakiem miejsca. W razie awarii automatu klient ma prawo żądać zwrotu kaucji w kasie.

Nieprawidłowości należy zgłaszać do Inspekcji Handlowej, UOKiK i rzeczników konsumentów. Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska będą prowadzić kontrole.

Cele unijne i finansowanie systemu

System kaucyjny został wprowadzony przede wszystkim po to, aby Polska spełniła wymagania Unii Europejskiej – 77 proc. selektywnej zbiórki do 2028 roku i 90 proc. od 2029 roku.

Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu, zakup nowych urządzeń i rozwój infrastruktury zbiórki.