![Te kutnowskie zabytki robią wrażenie. O niektórych mogliście nawet nie wiedzieć [ZDJĘCIA] - Zdjęcie główne](https://static.kutno.net.pl/galleries/b508c044-94dc-4e3a-ad90-136ac91fd18f)
Zgodnie z definicją, zabytkiem nazywamy nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Ile znajdziemy ich w mieście róż? Poniżej prezentujemy listę przygotowaną przez TPZK, a w galerii artykułu znadziesz zdjęcia poszczególnych zabytków.
Budynek szkoły ewangelickiej
Dom parafialny wybudowano w sąsiedztwie kościoła ewangelicko-augsburskiego w 1901 r. Mieściła się w nim szkoła ewangelicka. Obecnie budynek pełni funkcje mieszkalne i handlowe. Mieści się przy ul. Sienkiewicza.
Cmentarz ewangelicko-augsburski
Mieścił się on przy ul. Oporowska/Olimpijska/Szymanowskiego
Cmentarz został założony w 1830 roku w związku z napływającą do miasta ludnością wyznania ewangelickiego. W 1919 roku jego teren został powiększony, zamykając się ostatecznie na obszarze 0,6 ha. Znajdowała się na nim również kwatera wojskowa oraz zbiorowa mogiła ofiar bombardowania kutnowskiego dworca kolejowego w pierwszych dniach września 1939 roku. Cmentarz został zamknięty i zlikwidowany w 1974 roku. Na jego terenie powstało osiedle bloków mieszkalnych.
Cmentarz żydowski
Został założony pod koniec XVIII w., w 1793 r. W czasie II wojny światowej Niemcy zniszczyli nekropolię – kamienne macewy wykorzystano do utwardzania chodników, placów i podwórek. Na terenie cmentarza chowano Żydów zmarłych i zamordowanych w kutnowskim getcie, odbywały się tam też egzekucje ludności żydowskiej. Po zakończeniu wojny, nieliczny ocaleni Żydzi z Kutna, chowali na cmentarzu prochy swoich bliskich, którzy zginęli w obozie w Chełmnie nad Nerem. Wtedy także odsłonięto pomnik ofiar Holocaustu, który bardzo szybko został zniszczony przez „nieznanych sprawców”. Ostatni pogrzeb na kutnowskim cmentarzu prawdopodobnie odbył się w 1948 r.
Dziś kutnowski kirkut to miejsce spotkań okolicznych wielbicieli napojów wyskokowych, właścicieli psów i miejsce uprawiania sportów zimowych dla dzieciaków z pobliskiego blokowiska. Od kilku lat Towarzystwo Przyjaciół Ziemi kutnowskiej dba o to miejsce i stara się o ogrodzenie terenu, jednak do tej pory nie udało się tego zrealizować.
Dawny Dom Dochodowy Straży Ogniowej
Powstał z inicjatywy doktora Antoniego Troczewskiego – projekt pobudowania „Domu Strażackiego” dla Towarzystwa Strażackiego w Kutnie, by tenże służył po wsze czasy ku pożytkowi i potrzebom straży oraz wszelkich instytucji społecznych Ziemi Kutnowskiej. Mieszkańcy miasta Kutna i okolicy w dniu 9 lutego 1899 roku zaakceptowali ten projekt i pojęli decyzję o jego realizacji. Ziemia kutnowska znajdowała się w tamtym czasie pod zaborem rosyjskim, postępowała rusyfikacja polskiego społeczeństwa, a pielęgnowanie kultury polskiej było surowo karane. Doktor Antoni Troczewski jednak potrafił zaangażować kutnowską inteligencję do stworzenia zakonspirowanego miejsca – „ostoi polskości”.
Obecnie w budynku znajduje się Centrum Teatru, Tańca i Muzyki.
Dawny zespół browaru lwowskiego
Mieści się przy ul. Przemysłowej 8. Powstał na początku XX wieku.
Zespół architektoniczny i historia:
W skład zespołu browaru lwowskiego wchodzą:
a) dom dyrektora, ul. Przemysłowa 8, mur., pocz. XX w.
b) budynek browaru, ul. Przemysłowa 8, mur., pocz. XX w.
c) budynek warsztatu, ul. Przemysłowa 8, mur., pocz. XX
Dwór Szomańskich
To drewniany, siedmioosiowy budynek na planie prostokąta w stylu barokowym, który został przeniesiony do Kutna w 1888 r. z majątku Gnojno, gdzie zbudowano go w II poł. XVIII w.
Rodzina Szomańskich herbu Jastrzębiec pochodzi z majątku Szomany w powiecie sierpeckim i swoją historią sięga jeszcze wczesnego średniowiecza. Pierwszym przedstawicielem rodu, który przybył do Kutna w XIX w. był Andrzej Szomański. Brał on udział w powstaniu styczniowym, gdzie został ranny. Próbował dotrzeć do rodzinnej wsi Biała w powiecie słupeckim, jednak w wyniku odniesionych ran był zmuszony zatrzymać się w Kutnie. Schronienie znalazł u rodziny Nowakowskich. Żeby uniknąć popowstaniowych represji zmienił nazwisko na “Szymański”. W 1868 r. wziął ślub z Paulą Nowakowską, a potem kupił dworek przy ul. Kościuszki, który przeniesiono tu z majątku Gnojno w 1888 r. Z małżeństwa z Paulą urodziło się dwanaścioro dzieci, z których niestety połowa zmarła. Majątek w Kutnie przypadł Józefowi Szymańskiemu, zasłużonemu działaczowi niepodległościowemu i społecznemu. W 1933 r. Józef i wszyscy członkowie jego rodziny powrócili do rodowego nazwiska “Szomańscy”. W 1945 r. Józef przekazał majątek swojemu bratankowi Jackowi Szomańskiemu w zamian za dożywotnią opiekę. Majątek nie uległ po wojnie parcelacji. W latach 1945-1948 Józef Szomański rozsprzedał ziemię a część zapisał Jackowi. Obecnie na gruntach gospodarstwa znajduje się osiedle mieszkalne. W dworku funkcjonowało przedszkole. Obecnie mieści się tam Hotel “Dworek”.
Dworek Modrzewiowy
Data wybudowania dworku jest do dziś kwestią sporną. Według opinii jednych specjalistów powstał on w poł. XIX w., a wg drugich już na przełomie XVII i XVIII w., a w poł. XIX w. został odbudowany po pożarze. Jeden z najstarszych kutnowskich zabytków zwany Dworkiem Modrzewiowym lub Dworkiem Chlewickich zbudowany został w stylu klasycystycznym, a swoją formą nawiązuje do staropolskiej rezydencji szlacheckiej. W otoczeniu dworku jeszcze do lat 90. XX w. znajdowała się drewniana stodoła, kamienna piwnica oraz obszerny sad owocowy, jednak zostały one zlikwidowane podczas budowy banku i szkoły.
Obecnie w dworku znajduje sie siedziba Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej, Stowarzyszenia Uniwersytet Trzeciego Wieku i Muzeum Regionalnego, a także biura poselskie.
Hotel Staropolski
Budynek został wzniesiony w 1843 r. przez Feliksa Mniewskiego, ówczesnego właściciela miasta. Reprezentuje styl klasycystyczny.
Na piętrze przetrwał po części klasycystyczny wystrój sali balowej, obecnie przebudowanej. W bocznym skrzydle znajdowały się pokoje hotelowe, a obok niego zaplecze gospodarcze ze stajnią i wozownią. W budynku działała także restauracja, kasyno oraz sala teatralna.
W nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r. w oberży nocowali członkowie powstańczego Rządu Narodowego uciekający z Warszawy. W dwudziestoleciu międzywojennym w budynku mieściło się słynne kino „Polonia”. Obecnie w budynku znajdują się punkty usługowo-handlowe.
Kamienica przy ul. 29 Listopada 8
Obecnie pełni funkcje mieszkalne
Kamienica przy ul. 29 Listopada 10
Obecnie pelni funkcje mieszkalne
Kaplica św. Rocha
Dom przedpogrzebowy został wzniesiony w latach 1850-1853 w stylu neobarokowych. Obecnie mieści się tam kaplica cmentarna
Kościół ewangelicko-augsburski
Wybudowano go w latach 1879-1880 w stylu neogotyckim. Obok kościoła w 1901 r. powstał dom parafialny, w którym działała szkoła ewangelicka.
Kościół p.w. św. Stanisława Biskupa
To budowla murowana w stylu neogotyckim, zaprojektowana przez Strzeżysława Bowbelskiego. Parafia w Kutnie-Łąkoszynie została erygowana w 1359 r. i aż do 1818 r. zarządzali nią Kanonicy Regularni Laterańscy z Trzemeszna, których uposażenie stanowiła. Pierwszy, drewniany kościół powstał tu już w średniowieczu i dotrwał do początku XVIII w. Ok. 1718 r. dzięki staraniom opatów z Trzemeszna wybudowano nową świątynię, także drewnianą. Po zaledwie 40 latach, w 1758 r. strawił ją pożar. Opaci jeszcze w tym samym roku kościół odbudowali. W 1818 r. parafię przejęli księża diecezjalni. W II poł. XIX w. kościół był w złym stanie technicznym, jednak dzięki pomocy parafian udało się go wyremontować. Niestety 18 sierpnia 1909 r. kościół spłonął od uderzenia pioruna. Staraniem parafian, fundatorów i proboszcza w ciągu trzech lat wybudowano nową świątynię, tym razem już murowaną.
Kościół p.w. św. Wawrzyńca
Został wybudowany w latach 1883-1886. To budowla bazylikowa, w stylu neogotyckim. W zewnętrznej ścianie prezbiterium znajduje się renesansowe epitafium plebana kościoła kutnowskiego Stanisława Suchodolskiego, zmarłego w 1536 r., przeniesione ze starej świątyni.
Nie wiadomo dokładnie kiedy w Kutnie powstała parafia i kiedy wybudowano tu pierwszy kościół. Pierwsza wzmianka o parafii p.w. św. Wawrzyńca męczennika pochodzi z 1301 r. i wspomina o Michale rektorze, czyli proboszczu kościoła w Kutnie. Zatem parafia musiała powstać już przed tym rokiem. Przypuszcza się, że pierwsza, drewniana świątynia powstała już na przełomie XII i XIII w. Niestety w 1476 r. zniszczył ją pożar. W 1483 r. Mikołaj z Kutna, wojewoda łęczycki ufundował nowy kościół – tym razem murowany z cegły i kamienia. Przy kościele, w bezpośredniej bliskości jego murów, istniał cmentarz parafialny, na którym chowano zmarłych do końca XVIII w. W 1883 r., ze względu na zły stan techniczny podjęto decyzję o rozbiórce kościoła. W latach 1883-1886 na jego miejscu wybudowano nową świątynię wg projektu Konstantego Wojciechowskiego. W czasie II wojny światowej kościół został zdewastowany. Niemcy urządzili w nim magazyn zboża, a przedmioty liturgiczne rozkradziono. Byli w nim także przetrzymywani kutnowscy Żydzi.
Magazyn państwowego monopolu tytoniowego
Znajduje się przy ul. Przemysłowa 7. Powstał w 1925 roku. Obecnie to pustostan.
Mauzoleum Mniewskich
Około 1840 r. Mniewscy wybudowali we wschodniej części zespołu pałacowego Gierałty klasycystyczną kaplicę, która miała pełnić rolę mauzoleum ich rodziny. Ma on kształt rotundy ze sklepioną kryptą, dwufilarowymi portykami zwieńczonymi tympanonem od strony południowej i północnej. Wewnątrz znajduje się kopuła z latarnią. Obecnie znajduje się tu Muzeum Bitwy nad Bzurą.
Pałac Gierałty
W latach 70. XVIII w. stary, wtedy jeszcze drewniany pałacyk, przejął Stanisław Kostka Gadowski. Między 1781 a 1785 r. wybudował na jego miejscu murowany pałac w stylu barokowo-klasycystycznym. Do naroży budynku głównego dobudowane były ćwierćkoliste galerie arkadowe, rozebrane przez Niemców w 1941 r. Wówczas to powstał od północnej części zagłębiony plac otoczony kamiennym murem, na którym odbywały się zloty Hitlerjugend.
Obecnie mieści się tam Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Karola Kurpińskiego.
Pałac Saski
Twórcą projektu pałacu, a także jego budowniczym był Johan Martin Walter. Pałac pochodzi z czasów, kiedy Polska połączona była z Saksonią unią personalną, a August II, a następnie jego syn August III, sprawowali władzę jednocześnie w Warszawie i w Dreźnie. W związku z tym należało zorganizować w miarę szybki i wygodny przejazd między dwiema stolicami.
Pierwotna południowa trasa, którą król podróżował wraz z dworem, zw. „Wrocławską Trasą Pocztową”, wiodła przez Wrocław, Boguszyce, Wartę, Sokolniki, Dąbrowę, Widawę, Piotrów Trybunalski, Ujazd i Rawę. W 1750 r. wytyczono nową trasę przez Sochaczew, Kutno, Kleczew, Poznań i Kargową. Nowa trasa wymagała zorganizowania na odcinku pomiędzy Warszawą a Poznaniem dwóch miejsc noclegowych. August III nową trasę przebywał prawdopodobnie co pół roku do końca swego panowania, czyli do 4 października 1763 r.
Po śmierci króla pałac przeszedł na własność ówczesnego dziedzica Kutna, Andrzeja Zamojskiego. W 1775 r., wraz z całymi dobrami kutnowskimi odkupił go Stanisław Kostka Gadomski. Kolejni właściciele dokonali licznych przebudów pałacu, przez co zatracił on swój charakter zajazdu i przekształcił się w stale zamieszkałą posiadłość miejską.
11 grudnia 1812 r., w pałacu w trakcie ucieczki z Rosji, zatrzymał się cesarz Napoleon wraz ze swym dworem.
Ostatni dziedzic Kutna, Witold Mniewski, w roku 1866 sprzedał budynek cukiernikowi Antoniemu Hardemu. Od tego czasu pałac wielokrotnie zmieniał właścicieli, na czym ucierpiały wnętrza przerabiane na mieszkania, sklepy czy warsztaty, co bez nadzoru konserwatorskiego doprowadziło pałac do stanu ruiny. W czasie II wojny światowej w zachodnim skrzydle swoją siedzibę ulokowała żandarmeria. Stajnia w podwórzu przebudowana została na cele więzienne.
Pożar w styczniu 2003 r. zniszczył więźbę dachową nad korpusem głównym i skrzydłem zachodnim pałacu oraz poważnie nadwyrężył stolarkę ścienną.
W ostatnich latacj pałac przeszedł gruntowną modernizację, stając się architektoniczną perłą naszego miasta i regionu. We wrześniu 2023 r. został oficjalnie otwarty jako Muzeum Pałac Saski.
Ratusz
Znajduje się przy ul. Witosa. Został wybudowany w stylu klasycystycznym w latach 1842-1845 wg projektu Bonifacego Witkowskiego.
Badania architektoniczne przeprowadzone pod koniec lat 70-tych XX w. wykazały, że piwnice pod zachodnią częścią budynku znajdują się w prawie niezmienionym stanie, w jakim wybudowano je w roku 1843.
Pod hasłem „budowa” ratusza, poza właściwym ratuszem, krył się szereg innych obiektów towarzyszących głównemu budynkowi. Powstał wówczas zespół budowli, obejmujący poza ratuszem inne zabudowania gospodarcze, takich jak stajnię z wozownią z II poł. XIX w., szopę na narzędzia przeciwpożarowe, śmietnik, ubikację i studnię. Całość otoczono murowanym parkanem z ażurowymi tralkami.
W momencie oddania budynku do użytku znalazły się w nim odwach wojskowy wraz z izbą dla oficerów, dwa areszty — cywilny i wojskowy, izba kasy miejskiej, skład na miary i wagi i biuro naczelnika komendy żandarmerii; na piętrze — biura burmistrza i kasjera, kancelaria i służbowe mieszkanie burmistrza. Wieża ratuszowa mieściła izbę dla policjantów i zegar miejski. Zabudowania gospodarcze znajdujące się na podwórku przeznaczone były do użytku burmistrza. W 1846 roku przed odwachem dobudowano platformę wraz z pomostem.
Obecnie budynek jest siedzibą Muzeum Regionalnego w Kutnie.
Willa dr Troczewskiego
W 1910 r. dr Antoni Troczewski kupił w Kutnie willę na obecnej ul. 29 listopada 4. Był to budynek z 1897 r., wzniesiony wg projektu znanego łódzkiego architekta Kazimierza Stebelskiego na planie nieregularnym, piętrowy, z neorenesansową dekoracją. Początkowo z tyłu budynku znajdował się secesyjny ogród, który zlikwidowano po II wojnie światowej. Troczewscy mieszkali w nim do 1920 r.
W okresie międzywojennym w willi miały swoją siedzibę organizacje i instytucje związane z obozem narodowym: Związek Ludowo-Narodowy, redakcja „Tygodnika Kutnowskiego” czy Polska Macierz Szkolna. W budynku odbywały się zebrania polityczne Narodowej Demokracji, której liderem w Kutnie do 1928 r. był Troczewski. Po II wojnie światowej w lokalu swoją siedzibę miała przychodnia przeciwgruźlicza, a obecnie znajduje się tu Urząd Stanu Cywilnego.
Zespół dawnego browaru parowego
Mieści się przy ul. Mickiewicza 2. Powstał w połowie XIX wieku. Obecnie mieszczą się tu Hotel “Rondo” i apteka “Medest”.
Zespół młyna motorowego
Młyn zbudowany został w latach 1908-1909. W dwudziestoleciu międzywojennym należał do firmy „A. Oliński i Spółka”. W 1930 r. dzierżawiła go firma „Kutnowski Związek Handlowy dla Skupu i Sprzedaży Ziemiopłodów”, której głównymi wspólnikami byli M. Wolman, Sz. Falc, D.L. Brajtsztajn i Sz. Ajzensztab.
Po II wojnie światowej młyn został upaństwowiony i został własnością „Państwowych Zakładów Zbożowych”. Od 1998 r. funkcjonuje tu „Młyn A&S Jujka”.
Zespół Zakładu Nasiennego Dańkowskiej Hodowli Roślin
Mieści się przy ul. Przemysłowej 5
Powstał w latach 20-30. XX w.
Numer rejestru zabytków i data wpisu: –
Zespół architektoniczny i historia:
W skład Zespołu Zakładu Nasiennego Dańkowskiej Hodowli Roślin wchodzą:
a) magazyn nasienny (czyszczalnia), ul. Przemysłowa 5, mur., 1929 r.
b) magazyn manipulacyjny, ul. Przemysłowa 5, mur., lata 30. XX w.
c) magazyn główny, ul. Przemysłowa 5, mur., 1931 r.
d) magazyn, ul. Przemysłowa 5, mur., lata 30. XX w.
e) dom mieszkalny I (laboratorium), ul. Przemysłowa 5, mur., lata 20. XX w.
f) dom mieszkalny II (administracyjno-biurowy), ul. Przemysłowa 5, mur., lata 20. XX w.
g) dom mieszkalny III (socjalny), ul. Przemysłowa 5, mur., lata 20. XX wieku.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.