Obóz z którego uciekło tylko kilka osób
Niemiecki obóz zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem był ośrodkiem masowej, natychmiastowej zagłady Żydów w Kraju Warty (Warthegau). Funkcjonował w dwóch okresach. Pierwszy okres działalności obozu trwał od 8 grudnia 1941 r. (pierwszy transport) do 11 kwietnia 1943 r., kiedy komando opuściło teren obozu wysadzając krematoria, a wcześniej (7 kwietnia) pałac.
- Eksterminacji dokonywano w samochodach – mobilnych komorach gazowych, przy użyciu gazu spalinowego. Ciała ofiar wywożono do oddalonego o 4 km Lasu Rzuchowskiego, gdzie grzebano zwłoki w mogiłach. W pierwszej kolejności wymordowano Żydów z okolicznych gett: Koła, Kowali Pańskich, Kłodawy, Izbicy Kujawskiej – przypomina Bożena Gajewska, Koordynatorka zadania publicznego „Zachor znaczy pamiętaj!”.
Od stycznia 1942 r. zaczęto przywozić do Chełmna Romów z Łodzi, Kutna, Krośniewic, Żychlina, Łęczycy, Lubrańca, Złoczewa, Zelowa, Gąbina, Konina, Gostynina, Inowrocławia, Włocławka, Wielunia, Grabowa, Zduńskiej Woli, Uniejowa, Warty, Torunia, Wieruszowa i innych miast i miasteczek, a następnie Żydów z getta łódzkiego oraz Żydów z Niemiec, Czech, Austrii, których jesienią 1941 r. osiedlono w Łodzi.
Latem 1942 r. wskutek rozkładania się ciał w grobach masowych i zagrożenia epidemiologicznego wstrzymano transporty. Rozpoczęto wydobywanie zwłok z grobów i palenie ich w polowych krematoriach.
- W marcu 1943 r. zapadła decyzja o likwidacji obozu. Drugi okres trwał od wiosny-lata 1944 r. do 18 stycznia 1945 r. Eksterminacji dokonywano w obrębie Lasu Rzuchowskiego, gdzie zbudowano baraki i przystosowano teren do przyjmowania kolejnych transportów ofiar. Z obozu Zagłady Kulmhof udało się uciec tylko kilku więźniom, którzy złożyli świadectwa po zakończeniu II wojny światowej – dodaje Bożena Gajewska.
Na monumencie upamiętniającym prawie 200 000 ofiar Zagłady w Lesie Rzuchowskim umieszczony jest, z daleka widoczny, napis PAMIĘTAMY.
Muzeum byłego niemieckiego obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem powstało w czerwcu 1990 roku i działa na rzecz edukacji historycznej o zagładzie ludności żydowskiej i romskiej podczas II wojny światowej w szczególności, poprzez upamiętnienie ofiar, ochronę obiektów i muzealiów oraz dokumentowanie dziejów obozu. Misją Muzeum jest pielęgnowanie pamięci o miejscu pierwszego ośrodka natychmiastowej zagłady.
- W ramach zadania publicznego „Zachor znaczy pamiętaj!” dofinansowanego przez Prezydenta Miasta Kutno w edukacyjnej podróży śladami kutnowskich Żydów i Żydówek przez sztetl Kutno, Judenlager Konstancja, cmentarz żydowski w Kutnie, aż do miejsca ich Zagłady w niemieckim Obozie Zagłady Kumhof w Chełmnie nad Nerem uczestniczyli uczniowie Szkoły Podstawowej nr 1 pod opieką Izabeli Smolarek i Iwony Jabłońskiej, Zespołu Szkół Nr 1 im. Stanisława Staszica pod opieką Anety Urbańskiej-Matczak, Zespół Szkół Zawodowych nr 2 im. dr Antoniego Troczewskiego pod opieką Aleksandry Szymczak i Małgorzaty Ledzion – wylicza Koordynatorka zadania publicznego „Zachor znaczy pamiętaj!”.
19 maja 2025 roku uczniowie zwiedzali z przewodnikiem Muzeum, uczestniczyli w warsztatach edukacyjnych oraz położyli kamienie pamięci w miejscu Zagłady. Wyjazd zorganizował zarząd Fundacji „Przyjaciele i Rodziny Żydowskie Miasta Kutna” – Luc Albinski, Yosef Kutner i Bożena Gajewska.
Partnerami Fundacji w zadaniu są Kutnowski Dom Kultury oraz Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Kutnie. Patronatem Honorowym objęli zadanie Prezydent Miasta Kutno Mariusz Sikora, Kutnowska Rada Pamięci Narodowej i Forum Dialogu.
Komentarze (0)