Każdy dom otrzyma instrukcję przetrwania. Rusza wysyłka z MSWiA

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji planuje, że do końca 2025 roku do każdego gospodarstwa domowego w Polsce trafi papierowy poradnik, którego zadaniem będzie pomoc w przygotowaniu się na różne scenariusze zagrożeń. Od klęsk żywiołowych, przez przerwy w dostawie prądu, po działania militarne – publikacja ma dostarczyć praktycznych narzędzi do radzenia sobie w kryzysie.

Poradnik bazuje na dostępnej już wersji cyfrowej „Bądź gotowy”, jednak jego drukowana forma zostanie rozszerzona i uproszczona tak, by dotrzeć także do najmłodszych. Dzieci otrzymają oddzielną broszurę o bardziej przystępnej formie graficznej i językowej. Jak zaznacza Robert Klonowski, zastępca dyrektora Departamentu Ochrony Ludności i Zarządzania Kryzysowego MSWiA: „To ma być poradnik, nie straszownik. Chodzi o pokazanie w sposób przystępny, jak radzić sobie w sytuacjach różnych zagrożeń”.

Skandynawska wiedza w polskim wydaniu

Wzorem dla polskiego poradnika są rozwiązania zastosowane w krajach skandynawskich. Szwedzi już pod koniec 2023 roku wysłali podobny materiał informacyjny do wszystkich obywateli. Polska wersja uwzględni ich doświadczenia, co zapowiedział wiceszef MSWiA Wiesław Leśniakiewicz, mówiąc: „Dodane zostaną do niego 'spostrzeżenia' norweskie i szwedzkie”.

Ostateczny dokument ma łączyć lokalne realia z najlepszymi europejskimi praktykami w zakresie przygotowania społeczeństwa na sytuacje nadzwyczajne.

Aplikacja do przetrwania – także bez internetu

Nowością wprowadzoną wraz z poradnikiem będzie aplikacja mobilna, która zostanie udostępniona równolegle z drukowaną wersją dokumentu. Kluczową cechą tego narzędzia będzie możliwość działania w trybie offline – bez konieczności połączenia z internetem. Dzięki temu nawet w przypadku zaniku łączności komórkowej użytkownik będzie miał dostęp do:

• map ewakuacyjnych,
• kontaktów do służb,
• aktualnych alarmów i ostrzeżeń,
• instrukcji pierwszej pomocy i procedur bezpieczeństwa.

Takie rozwiązanie ma zapewnić większą elastyczność i niezależność informacyjną w momentach największego zagrożenia.

Jak komunikować się w trakcie katastrofy?

Poradnik zawiera także praktyczne wskazówki dotyczące tego, w jaki sposób informować bliskich o swoim bezpieczeństwie, kiedy infrastruktura telekomunikacyjna może być przeciążona.

„Jeśli chcesz ich poinformować o tym, że jesteś bezpieczny – wyślij SMS” – radzą autorzy.

Rozmowy telefoniczne są w takim przypadku odradzane, ponieważ mogą zablokować linie, z których korzystają służby ratownicze. Ostrzeżenia i komunikaty będą przekazywane na wiele sposobów – za pośrednictwem syren, komunikatów głosowych z megafonów, środków masowego przekazu, a nawet dzwonów kościelnych.

Alarm i co dalej?

W momencie ogłoszenia alarmu należy natychmiast przerwać wszystkie czynności – niezależnie od tego, czy jesteśmy w pracy, w domu czy na ulicy. Zaleca się bezzwłoczne odłączenie prądu i gazu, a także włączenie odbiornika radiowego i ustawienie go na lokalną stację.

Po zakończeniu alarmu, który zostanie ogłoszony przez trzyminutowy, ciągły dźwięk syreny, należy przewietrzyć mieszkanie i odnowić zapasy materiałów do uszczelniania otworów wentylacyjnych oraz okien i drzwi.

Co spakować do plecaka ewakuacyjnego?

Szczególne miejsce w publikacji poświęcone jest tzw. zestawowi ewakuacyjnemu. Każdy członek rodziny powinien mieć własny, gotowy do szybkiego zabrania plecak. Co istotne, podobne plecaki powinny być także przygotowane w samochodzie oraz w miejscu pracy.

W poradniku zamieszczono szczegółową listę przedmiotów, które należy do niego zapakować. Wśród nich znajdują się m.in.:

• latarka i zapasowe baterie,
• woda pitna i żywność o długim terminie przydatności,
• apteczka i niezbędne leki,
• dokumenty i gotówka,
• odzież na zmianę,
• środki higieniczne.

Każdy plecak powinien być oznaczony imieniem, nazwiskiem i adresem właściciela.

Przetrwać strzelaninę lub zamach

Poradnik nie unika również sytuacji najbardziej niebezpiecznych – takich jak atak z bronią palną czy zamach terrorystyczny. W takich przypadkach najważniejsze jest szybkie działanie: ucieczka, znalezienie kryjówki, wyciszenie telefonu i zgaszenie światła.

W razie braku możliwości ucieczki, konieczne może być podjęcie walki:

„Jeżeli ucieczka i kryjówka nie zdały egzaminu – walcz. Wykorzystaj wszystkie swoje atuty. Nie bój się zranić napastnika – to on jest 'tym złym'. Twoja bierność może zadecydować o życiu wielu innych osób”.

Jeśli dojdzie do sytuacji zakładniczej, poradnik radzi zachować spokój i skupić się na jednym celu – przetrwaniu.

„Masz jeden cel – przeżyć. Zaakceptuj sytuację, w której się znalazłeś i przygotuj na czekanie. Nie denerwuj się i nie wpadaj w panikę. Najgorsze jest pierwsze 45 minut”.

W obliczu skażenia lub okupacji

Poradnik zawiera również precyzyjne zalecenia na wypadek zagrożenia chemicznego, biologicznego lub radiacyjnego. W takich okolicznościach należy bezzwłocznie schronić się w najbliższym budynku, najlepiej w piwnicy, metrze lub schronie, z dala od zewnętrznych ścian.

„Opanuj emocje i nie panikuj – ograniczysz niepotrzebne zużycie powietrza zamkniętym pomieszczeniu”.

Znalazły się też wytyczne dotyczące sytuacji całkowitego braku energii, problemów z łącznością, a także obecności nieprzyjaznych sił lub tymczasowej okupacji. Poradnik instruuje, jak zachować ostrożność i nie wzbudzać podejrzeń, dbając o bezpieczeństwo własne i bliskich.

Lista kontrolna i pomoc

Zwieńczeniem publikacji jest rozbudowany aneks zawierający:

• listę kontrolną przedmiotów do spakowania,
• instrukcję udzielania pierwszej pomocy,
• miejsce na zapisanie numerów telefonów do rodziny, sąsiadów oraz numerów alarmowych.

Celem tego rozdziału jest umożliwienie szybkiego działania w sytuacji, gdy nie ma czasu na zastanowienie się, a stres może zaburzyć logiczne myślenie.

Świadomość zamiast lęku

W obliczu współczesnych wyzwań – takich jak wojny hybrydowe, kryzysy klimatyczne, zagrożenia infrastrukturalne – edukacja społeczeństwa w zakresie samoobrony cywilnej staje się koniecznością. Polski poradnik nie ma wzbudzać paniki, lecz dostarczyć narzędzi i wiedzy potrzebnych do przetrwania.

„W sytuacji coraz większych napięć geopolitycznych każdy obywatel musi wiedzieć, jak się zachować, gdy zabraknie struktur państwa – choćby na chwilę” – zauważa prof. Tomas Ries ze Szwedzkiej Narodowej Akademii Obrony.

Dzięki publikacji MSWiA, Polacy mają zyskać poczucie, że potrafią zadbać o siebie i innych, niezależnie od tego, co przyniesie przyszłość.