Jeszcze do niedawna kocioł gazowy był symbolem postępu i ekologii. Zastępował stare piece węglowe, zyskał wsparcie państwa i był szeroko promowany w ramach programu „Czyste Powietrze”. Jednak ta technologia, choć nowoczesna i bardziej przyjazna środowisku niż węgiel, została wpisana przez Unię Europejską na listę urządzeń przejściowych. W perspektywie kilkunastu lat zniknie z europejskich domów na dobre.
Plan wycofania kotłów gazowych to element większej strategii dekarbonizacji kontynentu, której celem jest całkowite wyeliminowanie emisji gazów cieplarnianych z sektora budynków. Do 2040 roku obowiązywać będzie zakaz użytkowania pieców gazowych w całej UE – niezależnie od wieku instalacji. Nawet nowoczesne kotły, zamontowane w ostatnich latach, będą musiały zostać wymienione.
Stopniowe wdrażanie zmian
Proces transformacji będzie realizowany etapami. Już od 2025 roku zakończy się możliwość uzyskania publicznych dotacji na zakup tradycyjnych kotłów gazowych. Programy takie jak „Czyste Powietrze” przestaną obejmować tego rodzaju urządzenia. Wyjątek będą stanowić jedynie instalacje hybrydowe – tam, gdzie kocioł gazowy współpracuje z odnawialnymi źródłami energii, a jego rola sprowadza się do funkcji wspomagającej w czasie zwiększonego zapotrzebowania na ciepło.
Kolejnym krokiem będzie rok 2030 – od tego momentu wszystkie nowopowstające budynki w Unii Europejskiej będą musiały spełniać standard zeroemisyjny. Oznacza to całkowite wykluczenie możliwości instalowania jakichkolwiek systemów grzewczych opartych na paliwach kopalnych. Deweloperzy i inwestorzy indywidualni będą zobligowani do stosowania wyłącznie technologii bezemisyjnych, takich jak pompy ciepła, instalacje geotermalne czy ogrzewanie elektryczne zasilane energią ze źródeł odnawialnych.
Miliony Polaków w trudnej sytuacji
Z perspektywy polskich rodzin te decyzje są wyjątkowo dotkliwe. W ostatnich latach ponad milion gospodarstw domowych przeszło proces kosztownej modernizacji, wymieniając stare „kopciuchy” na gazowe kotły kondensacyjne. Cały proces odbywał się z aktywnym wsparciem państwa – zarówno finansowym, jak i informacyjnym. W wielu przypadkach koszty inwestycji sięgały nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Dziś okazuje się, że te inwestycje, mimo wysokiej ceny i zgodności z przepisami sprzed zaledwie kilku lat, mają swój termin ważności. „Wydaliśmy prawie 25 tysięcy złotych na nową instalację gazową. Otrzymaliśmy dotację z programu 'Czyste Powietrze’ i byliśmy przekonani, że to rozwiązanie na wiele lat. Teraz dowiadujemy się, że za piętnaście lat będziemy musieli znowu wszystko wymieniać. Skąd mamy wziąć na to pieniądze?” – mówi Małgorzata Wiśniewska z Krakowa, jedna z wielu osób, które czują się oszukane.
ETS 2 – dodatkowe obciążenia
W 2027 roku do gry wejdzie kolejny mechanizm, który dodatkowo zwiększy koszty eksploatacji gazowych systemów grzewczych. EU ETS 2, czyli nowy system handlu emisjami, obejmie sektor budownictwa i transportu. Choć opłaty nie będą nakładane bezpośrednio na obywateli, analitycy nie mają wątpliwości – dostawcy paliw kopalnych, w tym gazu, zrekompensują sobie dodatkowe koszty poprzez podwyżki cen dla końcowych użytkowników.
Rząd polski jest świadomy zagrożeń związanych z tak szybkim tempem zmian i postuluje opóźnienie wdrożenia ETS 2 o co najmniej trzy lata. Takie rozwiązanie dałoby czas na przygotowanie nowych regulacji, dostosowanie infrastruktury i zmniejszenie obciążeń dla gospodarstw domowych.
Alternatywy i rekomendacje
Eksperci podkreślają, że właściciele domów powinni już teraz zacząć planować kolejną modernizację. Osoby, które dopiero stoją przed wyborem systemu grzewczego, powinny zainwestować w rozwiązania przyszłościowe – pompy ciepła, ogrzewanie elektryczne zasilane z fotowoltaiki lub inne technologie zeroemisyjne.
Dla tych, którzy niedawno zainstalowali kotły gazowe, rozwiązaniem może być przekształcenie ich w część systemów hybrydowych. Dodanie instalacji fotowoltaicznej lub pompy ciepła jako głównego źródła ogrzewania pozwoli wydłużyć zgodność systemu z obowiązującym prawem i rozłożyć koszty w czasie.
Rozwijające się technologie
W ostatnich latach technologie OZE dynamicznie się rozwijają. Pompy ciepła są dziś bardziej dostępne cenowo, a ich sprawność energetyczna znacząco wzrosła. Równocześnie ceny paneli fotowoltaicznych spadły, co czyni ich instalację bardziej opłacalną niż kiedykolwiek wcześniej. Połączenie pompy ciepła z własnym źródłem energii elektrycznej to jedno z najbardziej efektywnych rozwiązań.
Transformacja energetyczna to nie tylko obowiązki, ale też szansa na pozyskanie wsparcia finansowego. W najbliższych latach Unia Europejska przeznaczy setki miliardów euro na dekarbonizację sektora budownictwa. Część tych środków trafi bezpośrednio do właścicieli domów w postaci nowych programów dotacyjnych. Pomoc może być dostępna zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim.
Zmiany, które dziś budzą kontrowersje, mają swój konkretny cel. Sektor budynków odpowiada za około 40% zużycia energii i 36% emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej. Bez jego przebudowy osiągnięcie założeń Porozumienia Paryskiego byłoby niemożliwe. Pakiet „Fit for 55” zakłada redukcję emisji o 55% do 2030 roku względem roku 1990, a do 2050 roku Europa ma być w pełni neutralna klimatycznie.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.