Obowiązki pracodawcy wobec pracownika - dzież robocza i ochronna

Odzież robocza = odzież ochronna?

Powszechnie uważa się, że odzież robocza jest jednocześnie odzieżą ochronną. W rzeczywistości są to dwa różne pojęcia. Odzież robocza to odzież, którą zakłada się by zapobiec zniszczeniu lub trwałemu zabrudzeniu odzieży prywatnej. Natomiast odzież ochronna, jak sama nazwa wskazuje, powinna ochraniać pracownika przed zagrożeniami związanymi z wykonywaną pracą. Obecnie firmy handlujące artykułami bhp oferują odzież, która jest jednocześnie odzieżą roboczą i ochronną. Takie rozwiązanie jest też często wybierane przez pracodawców.

Kodeks Pracy

Odzieży roboczej, którą zapewnić muszą pracodawcy swoim pracownikom, dotyczy kilka aktów pranych. Jednak najważniejszym i nadrzędnym aktem jest Kodeks Pracy z 1974 roku wraz ze wszystkimi nowelizacjami, a konkretnie rozdział IX dotyczący środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego.

Zgodnie z art. 237(7) pracodawca zobowiązany jest wyposażyć pracownika w odzież roboczą w dwóch przypadkach:

1. jeżeli istnieje możliwość, że podczas pracy ubranie prywatne pracownika ulegnie znacznemu zabrudzeniu lub zniszczeniu
2. jeżeli wymagają tego procesy technologiczne lub odrębne przepisy dotyczące warunków sanitarnych oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.

Przypadki te wydawać się mogą bardzo ogólne, dlatego § 3. tego samego artykułu mówi, że odzież roboczą powinni otrzymać pracownicy, którzy wykonują obowiązki względem pracodawcy na stanowiskach związanych z:

• bezpośrednią obsługą urządzeń technicznych i maszyn,
• możliwością spowodowania skażenia odzieży i obuwia środkami biologicznie zakaźnymi, promieniotwórczymi lub chemicznymi,
• możliwością silnego brudzenia się odzieży.

Praktycznie oznacza to, że odzież robocza przysługuje m.in. pracownikom pracującym w większości zakładów produkcyjnych, w szczególności związanych z branżą spożywczą lub farmaceutyczną, w placówkach medycznych, czy różnego typu warsztatach.

Przepisy Kodeksu Pracy pozwalają jednak, aby pracownicy używali odzieży i obuwia roboczego będącego ich własnością. Pracodawca, na mocy wewnętrznych regulacji, może wyznaczyć stanowiska, na których praktyka ta jest dopuszczalna. Nie mogą to być jednak stanowiska wymienione w § 3, które zostały opisane powyżej. Pracodawca zobowiązany jest również wypłacić pracownikom ekwiwalent pieniężny, który stanowi równowartość zakupionej odzieży i obuwia roboczego. Wysokość ekwiwalentu ustala się według aktualnych cen odzieży i obuwia. Co ważne, na taki sposób przydziału odzieży roboczej pracownik musi wyrazić zgodę.

Polskie Normy

Wśród wielu Polskich Norm funkcjonują również te dotyczące odzieży i obuwia roboczego i ochronnego. Kodeks Pracy powołuje się na te normy, w związku z tym każdy pracodawca zobowiązany jest do zakupu odzieży i obuwia, które spełniają określone wymagania.

Wymogi odnoszące się do odzieży roboczej i ochronnej zawiera Polska Norma EN340, która dotyczy znakowania. Jest to norma główna, natomiast istnieje również szereg norm regulujących wymagania stawiane przed konkretnym rodzajem odzieży. Podział został dokonany ze względu na rodzaj zagrożenia, przed którym ma chronić dana odzież.

Jak wybrać właściwą odzież roboczą?

Odpowiednio dobrana odzież robocza i ochronna spełnia trzy warunki: jest wygodna, funkcjonalna i spełnia wszystkie wymagane normy.

Paradoksalnie najbardziej błahym, ale jednocześnie najważniejszym wymogiem jest wygoda. Pracownik pracujący w za dużej lub za małej odzieży, czy za ciężkich butach, nie będzie efektywnie wykonywał swoich obowiązków. Dodatkowo, źle dobrana odzież przestaje spełniać funkcje ochronne. Każdy pracodawca powinien więc zwrócić baczną uwagę na rozpiętość rozmiarów odzieży oraz materiał, z którego została wykonana. Warto porównać ze sobą kilka modeli i wybrać ten, który daje najwięcej możliwości.

Funkcjonalność oznacza odpowiednie dopasowanie odzieży do stanowiska. Wybór odzieży powinien być podyktowany rodzajem obowiązków, jakie wykonuje pracownik.

Zgodność z normami zazwyczaj określona jest odpowiednimi piktogramami umieszczonymi na opakowaniu lub metce. Należy zwrócić uwagę, jakie zagrożenia występują na określonym stanowisku pracy i nabyć odzież, która przed tymi zagrożeniami chroni.

Odzież robocza - własność pracodawcy czy pracownika?

Polskie prawo nakłada na pracodawcę obowiązek wyposażenia pracownika w odzież roboczą. Z przepisów wynika jednoznacznie, że odzież ta pozostaje własnością pracodawcy, w związku z tym każdy pracownik ma obowiązek rozliczenia się z pracodawcą z powierzonej odzieży. Po stronie pracodawcy pozostaje także dbałość o jej stan i czystość.