W tej gminie roi się od zabytków. W jednym z nich urodził się słynny generał [ZDJĘCIA]

Dwór w Bielicach

Wybudowano go pod koniec XIX w. na fundamentach nieistniejącego już XVII-wiecznego dworu. Jest to parterowy budynek z drzewa korkowego, z gankiem wspartym na czterech kolumnach i zakończonym trójkątnym szczytem. Całość nakrywa tzw. dach polski. Budynek otaczają resztki parku krajobrazowego. W 1945 r. majątek rozparcelowano. Po wojnie dwór udało odzyskać się Teresie Mokrzyckiej z Szaszkiewiczów. Potem dwór jeszcze kilkakrotnie zmieniał właścicieli. Obecnie trwa jego remont.

Dwór w Cyganach 

Wzniesiony został w latach 1909-1910 przez Ignacego Cygańskiego na miejscu starego dworu. Jest to murowany, parterowy budynek z mieszkalny poddaszem, „łamanym” dachem i balkonem usytuowanym od strony ogrodowej wspartym na kolumnach. Jest dwutraktowy i sześcioosiowy. Wokół dworu rozciągają się pozostałości parku dworskiego założonego w końcu XIX w. W 1998 r. dwór kupił prywatny właściciel. Obiekt, który zastał nie miał dachu, stropów ani okien. Rozpoczął on odbudowę i obecnie obiekt z powodu braku funduszy na kolejne prace jest wystawiony na sprzedaż.

ZOBACZ RÓWNIEŻ: W tej gminie roi się od zabytków. W jednym z nich urodził się słynny generał [ZDJĘCIA]

Zespół architektoniczno-parkowy w Głaznowie

Poza murowaną częścią dworu, do dnia dzisiejszego w Głaznowie zachowały się liczne zabudowania gospodarcze – stajnie, stodoły, obory, kuźnie, kurniki, psiarnia, dom rządcy ze stajnią i wozownią, budynki mieszkalne i czworaki. Uwagę najbardziej jednak przykuwa monumentalny spichlerz. Potężny murowany, otynkowany budynek wybudowano na planie prostokąta. Jest on czterokondygnacyjny, nakryty czterospadowym dachem. Od frontu znajduje się pseudoryzalit, z którego na wysokości pomiędzy trzecią a czwartą kondygnacją wysuwa się silnie zaakcentowany tympanon wsparty na dwóch potężnych kolumnach. Spichlerz posiada doskonale zachowane wnętrze z wyposażeniem oraz mechanizmami (np. elektryczną czyszczalnią) zamontowanymi w nim podczas budowy w 1914 r. Zastosowanie: “Rol-Głaz” Romuald Majewski Sławomir Kępisty Andrzej Okoniewski S.C.

Dwór w Głogowej 

Został wzniesiony w końcu XIX w. przez Ignacego Kosińskiego. Łączy w sobie styl klasycyzmu i renesansu. Jest piętrowym budynkiem murowanym, tynkowanym. Centralna część budynku posiada ryzalit z boniowanym tympanonem i tarasem wspartym na pięciu kolumnach. Posiada podjazd od szczytu i werandę. Po bokach znajdują się ryzality. Dwór posiada dwutraktowy układ wnętrza o zmiennej szerokości traktu. Dwór otacza 10 ha parku utrzymywanego na wysokim poziomie przez Zofie Kosińską. Za jej czasów w parku znajdowały się cztery sztuczne pagórki, altanka, pergola, dwa stawy, ogród skalny, różanka, kort tenisowy oraz boisko do siatkówki i krokieta. Obecnie dwór spełnia funkcje mieszkalne.

Dwór w Jankowicach 

Wybudowano go prawdopodobnie na początku XX w. Jest to murowany, tynkowany, częściowo podpiwniczony, parterowy budynek z mieszkalnym poddaszem w stylu późnego klasycyzmu. W części frontowej znajduje się portyk, a nad wejściem balkon wsparty na czterech filarach. Dwór znajduje się w parku założonym w II poł. XIX w., którego obecny kształt pochodzi z lat 20. XX w. Od 1945 r. w dworze mieści się szkoła podstawowa, obecnie jest to Szkoła Podstawowa Fundacji “Elementarz” z Oddziałem Przedszkolnym.

Neoklasycystyczny dworek "Andresówka"

Wybudowano go w II poł. XIX w. Posiada cechy stylowe charakterystyczne dla neoklasycyzmu. Jest to murowany, tynkowany budynek na planie wydłużonego prostokąta, siedmioosiowy, z mieszkalnym poddaszem, kryty dachem naczółkowym. Dziś w części budynku mieszczą się mieszkania lokatorskie. Gminne Centrum Kultury i Rekreacji w Krośniewicach utworzyło tu też świetlicę osiedlową zwaną „Andersówka”. W dworku pełniącym funkcje rządcówki w Błoniu (obecnie ulica w granicach Krośniewic) 11 sierpnia 1892 r. przyszedł na świat Władysław Anders – późniejszy legendarny dowódca 2. Korpusu Wojska Polskiego, zwycięzca spod Monte Cassino. Obecnie mieści się tam Gminne Centrum Kultury i Rekreacji w Krośniewicach – świetlica osiedlowa “Andersówka”.

CZYTAJ TAKŻE: Żabki znikną z naszych ulic? Może je przejąć światowy gigant

Cmentarz żydowski w Krośniewicach

Przypuszcza się, że powstał ok. 1765 r., czyli wtedy kiedy utworzono gminę żydowską. Po wybuchu II wojny światowej Niemcy rozpoczęli likwidację cmentarza. Macewy wykorzystano do utwardzania miejskich chodników i dróg. W 1999 r. Abraham Levy z Izraela doprowadził do uporządkowania terenu dawnego cmentarza i budowy małego lapidarium, w którym umieszczono kilkanaście fragmentów macew znalezionych w okolicy. W 2014 r. dzięki Solowi Rosenkranz (mieszkającemu przed wojną w Krośniewicach), Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego i US Commission for the Preservation of the America’s Heritage Abroad, teren cmentarza został ponownie uporządkowany, a także ogrodzony.  Przy bramie umieszczona została tablica upamiętniającą żydowskich mieszkańców Krośniewic.

Krośniewicki kościół 

Jest to budowla jednonawowa, wybudowana na planie krzyża łacińskiego. Przy prezbiterium umiejscowiono dwie piętrowe zakrystie. Od frontu znajduje się wieżę z zegarem, który umieszczono w profilowanym obramieniu. Ołtarz główny z obrazem Chrystusa Ukrzyżowanego w retabulum i figurami św. Piotra i św. Pawła na bramkach umieszczono w wielobocznej absydzie prezbiterium. W zamknięciu nawy znajdują się ołtarze boczne – Przemienienia Pańskiego i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W ołtarzach znajdujących się w kaplicach umieszczono obrazy Matki Bożej Częstochowskiej i św. Michała Archanioła walczącego ze smokiem.

Historia:

Parafię Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krośniewicach została erygowana w 1385 r. przez arcybiskupa metropolitę gnieźnieńskiego Bodzanta. Wcześniej Krośniewice należały do parafii w Nowem. Nie wiadomo kiedy powstał pierwszy kościół. Kolejny, wybudowany w 1453 r., zniszczył pożar w 1681 r. W 1692 r. wybudowano w jego miejscu nową świątynię. W latach 1866-1872 z inicjatywy parafian i rodziny Rembielińskich obok starego kościoła wg projektu Franciszka Tourelle’a wybudowano istniejącą do dziś świątynię. Została ona konsekrowana 6 października 1878 r. przez biskupa kujawsko-kaliskiego Wincentego Teofila Chościak-Popiela.

Krośniewicka Kolej Wąskotorowa 

Była kluczowym elementem sieci Kujawskich Kolei Wąskotorowych, które zaczęły powstawać na pocz. XX w. z myślą o obsłudze cukrowni, do których transportowano buraki cukrowe i inne towary oraz ludzi. Pierwsze koleje cukrownicze powstały na Kujawach w latach 1907-1910. Wtedy też właśnie utworzono odcinek na trasie Krośniewice Miasto-Ostrowy Wąskotorowe, który zaopatrywał cukrownię w Ostrowach. Po wybuchu I wojny światowej Niemcy i przejęciu kolejek przez niemieckie wojska, zmieniono rozstaw torów. W 1914 r. powstały też nowe trasy – Krośniewice-Wielka Wieś Kujawska-Cetty-Boniewo. Powstały też trasy Krośniewice-Dzierzbice Kutnowskie i Krośniewice-Krzewata oraz Boniewo-Przystronie.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, kujawskie wąskotorówki zostały przejęte przez państwo. Rozpoczął się proces scalania sieci i ujednolicania rozstawów torów. W tym czasie Krośniewice stały się jedną z najważniejszych stacji w obrębie sieci Kujawskich Kolei Wąskotorowych. Zlokalizowano tu węzeł kolejowy, a także jedne z największych w kraju warsztatów naprawczych dla kolei wąskotorowych.

II wojna światowa na szczęście nie wyrządziła kolejkom większych szkód. Niestety pod jej koniec Niemcy wywieźli znaczną część taboru i wyposażenia warsztatów. Po zakończeniu wojny wąskotorówkę włączono w struktury Polskich Kolei Państwowych. Ruszyły prace nad dalszym ujednolicaniem rozstawu torów do 750 mm. Dzięki tym działaniom powstała ogromna sieć Kujawskich Kolei Dojazdowych, licząca setki kilometrów torowisk. Lata 50. i 60. były okresem największych przewozów pasażerskich i towarowych na sieci Kujawskich Kolei Dojazdowych. W latach 70. Kolejka została jednak zepchnięta na dalszy plan, co wiązało się z prężnie rozwijającym się transportem samochodowym. Lata 90. już w znacznym stopniu ograniczyły działalność kolejki, co było efektem likwidacji dużej liczby cukrowni. W 2001 r. PKP ostatecznie zakończyły eksploatację wszystkich kolei wąskotorowych.

Krośniewicka wąskotorówka została przejęta przez Urząd Miasta i Gminy Krośniewice i w 2002 r. podpisała umowę użyczenia jej ze Stowarzyszeniem Kolejowych Przewozów Lokalnych z Kalisza, które wznowiło przewozy pasażerskie. Stan ten trwał do 2008 r., kiedy umowę zerwano. Pociągi znów stanęły. Ten stan trwa do dziś – stacja w Krośniewicach stoi pusta.

Pałac w Krośniewicach 

Wybudowany został w 1870 r. dla Pelagii z Zamoyskich Rembelińskiej i jej dwóch synów według projektu Leandra Marconiego. Jest to budynek murowany z cegły i obłożony czerwoną cegiełką, na planie prostokąta, podpiwniczony, piętrowy. Pierwotnie posiadał mieszkalne poddasze przykryte dachem mansardowym, jednak w latach 50. XX w. pożar zniszczył poddasze i dach, które nie zostały odbudowane. Budynek nakryto dachem pulpitowym. Elewacja frontowa pałacu jest pięcioosiowa z dwoma skrajnymi ryzalitami znacznie wysuniętymi przed lico ściany. Na jego osi głównej umieszczono parterowy portyk, który podtrzymują dwie kolumny toskańskie, dźwigają one też mały balkon z tralkową balustradą. Elewacja posadowiona jest na kamiennej podmurówce. Lico budynku z czerwonej cegły kontrastuje z otynkowanymi boniowanymi narożnikami, obramieniem okien, belkowanie i portykiem. Na elewacji bocznej znajduje się mocno wysunięty przed lico ściany jednoosiowy ryzalit. Układ wnętrz pałacu jest trzytraktowy. Tuż przy westybulu znajdują się paradne schody, które prowadzą na piętro. Pałac otacza zdewastowany, rozległy park krajobrazowy, któremu obecny kształt nadano prawdopodobnie na pocz. XIX w. Stoi w nim obelisk ku pamięci księcia Józefa Poniatowskiego, wystawiony przez Rajmunda Rembelińskiego w 1813 r. Do zespołu pałacowego należy jeszcze kordegarda, oranżeria oraz budynki administracji. Po wojnie w pałacu mieściła się szkoła podstawowa. Do 2010 r. w pałacu mieściło się gimnazjum, które przeniosło się do nowo wybudowanego budynku. Później władze gminy chciały wyremontować pałac wraz z rewitalizacją całego parku. Gmina pozyskała już nawet pieniądze na ten cel z dotacji z Unii Europejskiej. Od 2011 r. toczy się proces związany z próbą odzyskania majątku przez jego spadkobierców. Wszelkie remonty zostały zawieszone. Obecnie jest to pustostan, własność Gminy Krośniewice (w sprawie nieruchomości toczą się sprawy sądowe)

Synagoga w Krośniewicach

Została wybudowana ok. 1841 r. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali synagogę. Od ok. 1951 r. w budynku funkcjonowało kino „Tęcza”, następnie stał opuszczony. Od 2004 r. mieści się w nim zakład pogrzebowy. Obok synagogi w 2012 r., w 70. rocznicę likwidacji miejscowego getta ustawiono głaz upamiętniający to wydarzenie. Obecnie mieści się tam zakład pogrzebowy.

Zajazd w Krośniewicach

Jedną z pierwszych inicjatyw budowlanych małżonków Rembielińskich w Krośniewicach było zapoczątkowanie budowy klasycystycznego kompleksu zajazdu dworskiego. Przed 1803 r. został wzniesiony jego pierwszy budynek mieszczący pokoje gościnne i karczmę. W latach późniejszych kompleks zajazdu był sukcesywnie rozbudowywany. Zakończeniem procesu budowy kompleksu zajazdu (lata 1821-1825) było wzniesienie kolejnego budynku. Został on dostawiony do południowo-zachodniej części stanu. Podczas prac remontowych, prowadzonych w latach 1984-1987, nieużytkowe poddasze zostało zamienione na mieszkanie służbowe. Zajazd w ciągu blisko 100 lat swojego funkcjonowania pełnił w Krośniewicach bardzo ważną rolę, zarówno gospodarczą jak również towarzyską. Znaczące zmiany w dziejach zajazdu przyniósł okres I wojny światowej. W jej początkowej fazie, podczas zaciętych walk niemiecko-rosyjskich (bitwa pod Kutnem, listopad 1914 r.) obszerne piwnice budynku hotelowego służyły miejscowej ludności jako schron przed ogniem artyleryjskim. Po wkroczeniu Niemców do Krośniewic umieścili oni w budynku hotelowym (w latach 1915 – 1918), komendanturę miasta i pocztę. Po zakończeniu I wojny światowej budynek hotelowy zaczął ponownie pełnić swoją poprzednią funkcję, podobnie jak inne obiekty kompleksu. Około 1926 r. zespół zajazdu nabył Władysław Dunin-Borkowski (1874-1947). Od 1907 r. w sąsiednim budynku prowadził on w Krośniewicach aptekę „Pod Łąbędziem” skład apteczny.  Podczas Kampanii Wrześniowej 1939 r., a szczególnie w związku licznymi nalotami lotnictwa niemieckiego na Krośniewice, szczególnie podczas bitwy nad Bzurą, po raz kolejny obszerne piwnice budynku głównego służyły jako schron dla miejscowej ludności. Po 1945 r. krótko właścicielem kompleksu zajazdu był nadal W. Dunin-Borkowski. Obecnie, również dzięki systematycznie przeprowadzonym przez pracowników muzeum w latach 2003-2004 pracom remontowym pomieszczeń dawnego zajazdu, powtórnie stanowi on najważniejszą „perłę” klasycystycznej architektury Krośniewic, zarazem najstarszy zabytek tego miasta.

Kościół w Nowem

Nie wiadomo kiedy dokładnie powstała parafia (i kiedy wybudowano tu pierwszy kościół) w Nowem – prawdopodobnie na przełomie XIV i XV w. – ale erygowana została przed 1442 r. Obecny kościół p.w. św. Floriana wybudowano w 1775 r. dzięki fundacji Andrzeja Kicińskiego, wojewody rawskiego. Świątynia powstała z drewna modrzewiowego, posiada konstrukcję zrębową, jest oszalowana. Pokrywa ją dwuspadowy dach z gontu, na którym umieszczono drewnianą wieżyczkę na sygnaturkę. Nawę główną poprzedza kruchta. Prezbiterium jest zamknięte wieloboczną absydą. W wyposażeniu kościoła na uwagę zasługują trzy XVIII-wieczne ołtarze z obrazami z 1880 r. autorstwa Antoniego Murzynkowskiego. W retabulum głównego ołtarza znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem i obraz Wniebowzięcia NMP, pod którym umieszczono wizerunek św. Józefa z XVIII w. W ołtarzach bocznych znajdują się obrazy św. Floriana, św. Antoniego, św. Rocha i św. Walentego. W tym samym roku, w którym powstała świątynia, wybudowano obok niej także dzwonnicę – o konstrukcji słupowej, oszalowaną, posadowioną na kamiennej podmurówce.

Dwór w Ostałowie 

Wybudowano go w końcu XIX w. Był budynkiem murowanym, parterowym, z mieszkalnym poddaszem i wystawką, przed którą znajdował się balkon wsparty na czterech murowanych kolumnach, pięcioosiowym i dwutraktowym. Nad drzwiami wystawki znajdował się herb rodziny Lissowskich. W 2012 r. dwór został zburzony. Pozostał jedynie otaczający go park dworski w stylu krajobrazowym założony w II poł. XIX w. Obecnie dwór już nie istnieje, natomiast park stanowi własność prywatną.

Dwór w Skłótach 

Został wybudowany ok. 1880 r. przez Stanisława Zawadzkiego dla córki Janiny. W 1888 r. został rozbudowany. Jest to budynek wzniesiony z cegły w stylu neorenesansowym, w formie nieregularnej willi włoskiej, otynkowany, z lizenami w narożach. Korpus główny jest parterowy, skrzydło mieszkalne w szczycie południowym piętrowe. W szczycie północno-wschodnim znajduje się czworoboczna, czterokondygnacyjna wieża. Jej czwarta kondygnacja ozdobiona jest podwójnym gzymsem i trzema okienkami łukowo sklepionymi w każdej ścianie. Od strony południowej budynku, między wieżą a piętrowym skrzydłem znajduje się taras, przed wejściem zaś wystawka wsparta na prostych słupkach podtrzymujących daszek. Dwór otacza park dworski w stylu krajobrazowym założony w dwóch fazach: I – pocz. XIX w. i II – koniec XIX w. i pocz. XX w. Do dworu prowadzi zabytkowa aleja lipowa oraz brama z budynkiem bramnym. Całość zespołu otacza mur z cegły. Po 1945 r. w majątku utworzono PGR. Obecnie jest własnością prywatną.

Dwór w Witowie 

Wybudowano go prawdopodobnie w I poł. XIX w. Jest to parterowy budynek z drzewa rżniętego, na przyciesiach, w węgieł, ściany są na kliniaki wybite i wylepione gliną. Po bokach znajdują się dwie przystawki złączone z dworem, a zbudowane z pacy i kryte słomą. Budynek pokryty był dachem naczółkowym, jednak w 2005 r. w trakcie wichury doszło do zawalenia dachu i stropów. Park krajobrazowy założony w poł. XIX w. został wykarczowany parę lat po wojnie. W 1945 r. majątek został rozparcelowany, a budynki przeszły na własność gminy Krośniewice. W latach 90. budynek dawnego dworu opuścili lokatorzy i od tej pory ulega on powolnej degradacji. Obecnie jest własnością Gminy Krośniewice.